Khắc phục những bất cập trong dạy và học trực tuyến
[ĐCSVN]- Năm học mới 2021-2022 đã được hai tuần, nhiều địa phương thực hiện giãn cách xã hội để phòng, chống dịch COVID-19 nên phải chọn phương thức học trực tuyến để duy trì tiến độ học tập. Dù đã rất cố gắng, nhưng những bất cập trong dạy và học trực tuyến không thể ngày một ngày hai khắc phục được.
Khó khăn từ nhiều phía
Việc học trực tuyến được hai tuần rồi, nhưng em Hà Linh - học sinh lớp 4 một Trường Tiểu học ở Hà Nội vẫn rất khổ sở với cách thức học trực tuyến vì nhiều bài Tiếng Việt, Khoa học, Lịch sử... cô giáo đọc em không chép kịp. “Ngày nào cũng vậy, tối đến bố mẹ phải gọi điện xin bài giảng cho con chép lại để học theo kịp với các bạn. Ở trên lớp con vẫn hoàn thành được bài cô giáo đọc, nhưng khi học trực tuyến con không thể tập trung được nên ngày nào cũng phải bỏ bài. Theo tôi tìm hiểu, ngoài con mình ra, trong lớp cũng nhiều cháu cũng tình trạng như vậy. Ngoài ra, chương trình học của con như học trên lớp, nên khá nặng. Chỉ mong dịch bệnh sớm được kiểm soát để các con được đến trường học”- chị Thùy Trang - phụ huynh em D.H.L sốt ruốt nói.
Cũng tâm trạng như vậy, chị Như Ngọc [Hai Bà Trưng, Hà Nội] có con học lớp 7 chia sẻ: “Máy tính bố mẹ làm việc phải nhường cho con học nên mất cả buổi làm việc, thế nhưng theo dõi con học trực tuyến cũng thấy nản. Đường truyền internet không ổn định hay bị out ra khỏi lớp một lẽ, nhưng thái độ học tập của các con mới đang nói. Học trực tuyến cấp tiểu học một kiểu vất vả, đối với cấp THCS vất vả kiểu khác. Các con không tự giác học. Cô giáo không yêu cầu bật camera để theo dõi vì sợ ảnh hưởng đến đường truyền, nên nhiều con vừa học vừa chơi. Thậm chí, nhiều bạn trong lớp còn mở thêm phòng học trong microsoft team để nói chuyện riêng với nhau, kéo bè cánh các bạn trong lớp ra khỏi lớp học, nên dù lớn bố mẹ vẫn phải chia nhau ra giám sát mới chịu học hành tử tế”.
| Ảnh minh họa. Nguồn: VA |
Theo thầy Tô Ngọc Sơn, giáo viên Trường tiểu học Chu Văn An, Đồng Tháp chia sẻ về khó khăn khi dạy học trực tuyến, do cha mẹ bận rộn quá nhiều công việc, không có thời gian chăm sóc con, cùng con ngồi học, giúp con tháo gỡ khó khăn. Rất nhiều cha mẹ hiện nay không thuần thục các thao tác sử dụng các thiết bị như máy tính, Ipad, di động thông minh… nên rất ngán ngại khi để con tự ý sử dụng. Vì cha mẹ không am hiểu, không biết sử dụng Công nghệ nên không biết cách chỉ dạy con điều này cũng gây không ít khó khăn trong việc tổ chức dạy và học trực tuyến.
Thêm nữa, cũng không ít gia đình chưa đủ điều kiện để trang bị cho con những phương tiện học tập như: Không sử dụng đường truyền kết nối mạng, không mua sắm nổi máy tính, laptop hay điện thoại thông minh,… Một số phần mềm hỗ trợ dạy trực tuyến thường đều có bản quyền, tính phí, cách sử dụng cầu kỳ phức tạp. Nhiều gia đình không biết cách sử dụng nên dẫn đến nhiều khó khăn khi nhà trường tổ chức cho con học Online. Thầy cô không trực tiếp quan sát được học sinh, không kèm cặp sát được từng em. Các em dễ buồn chán, ngủ gật,….
Một giáo viên lớn tuổi ở Hà Nội cũng cho hay, việc dạy – học trực tuyến không phải là công việc được thực hiện thường xuyên, nên trong quá trình dạy nhiều khi rất lúng túng. Khả năng ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học ở nhiều giáo viên hạn chế, nhất là giáo viên lớn tuổi như tôi, cách thức triển khai bài giảng như thế nào để hiệu quả, thu hút sự tập trung, lắng nghe của học sinh cũng là vấn đề khó khăn. Công việc này đòi hỏi cần phải có thời gian.
Ngày 17/9, tỉnh Cà Mau đã quyết định dừng dạy trực tuyến với cấp tiểu học, các lớp 6,7,8 tiếp tục học trực tuyến nhưng chỉ ôn kiến thức cũ, chưa học kiến thức mới năm học 2021-2022. Lớp 9 đến 12 tiếp tục học trực tuyến với chương trình khóa mới 2021-2022. Lý do tỉnh Cà Mau thay đổi vì liên quan đến thực trạng dạy trực tuyến, liên quan hạ tầng công nghệ thông tin, đường truyền internet, phương tiện, điệu kiện học tập của học sinh.
Linh hoạt, sáng tạo trong dạy học trực tuyến
Chia sẻ về kinh nghiệm dạy trực tuyến sao cho hiệu quả, thầy Tô Ngọc Sơn cho hay, thầy cô cần có nội quy nhẹ nhàng nhưng cũng chặt chẽ ngay từ buổi đầu gặp gỡ các em. Nội quy này luôn được nhắc lại trong suốt những tuần đầu khi có những biểu hiện chưa đúng. Lời nói, cử chỉ, giọng điệu nhẹ nhàng, thân thiện, nhất phải phải luôn khen ngợi động viên trước khi sửa chữa những sai phạm, những kết quả chua phù hợp. Tạo cho các em không khí thoải mái, gần gũi, thân thiện. Các em phải được nói, được trình bày, được thể hiện. Các em sẽ hứng thú và hăng sai học tập.
Thêm nữa, bài giảng phải thiết kế chi tiết trên Powerpoint. Kênh chữ vừa phải, [ít, cô động] càng tốt để tránh tạo cảm giác nhàm chán, khó nhớ. Phải tận dụng các tính năng, hiệu ứng của các phần mềm để làm bài giảng sinh động, bắt mắt, hấp dẫn. Yêu cầu học sinh khoe bài làm của các em bằng hình chụp gửi lên nhóm zalo, chia sẻ để mọi người cùng tham khảo. Việc làm này có tác dụng động viên khuyến khích rất lớn để các em tích cực hơn nữa trong việc làm bài, trình bày vào vở học,…
Ông Đặng Tự Ân, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học [Bộ GD&ĐT] gợi ý, dạy học trực tuyến không bao giờ có thể thay thế được dạy học trực tiếp, vì mỗi hình thức giáo dục có những đặc thù, điểm mạnh, yếu khác nhau. Vì thế, hai hình thức này không thể thay thế hay phủ nhận lẫn nhau. Khi giáo dục chưa có được một chiến lược quốc gia về dạy học trực tuyến, chúng ta cần tổ chức dạy học trực tuyến một cách linh hoạt và luôn kết hợp chặt chẽ với dạy học trực tiếp, không áp dụng quá cứng hay chỉ đạo dạy học trực tuyến một cách đồng loạt, theo kiểu “đồng phục” với các nhà trường và ở các địa phương.
Tại buổi làm việc mới đây, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cũng yêu cầu Bộ GD&ĐT tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số trong giáo dục. Đồng thời, giảm tải chương trình phù hợp với điều kiện và phương thức học trực tuyến, học qua truyền hình.
“Hướng dẫn tổ chức tiết học, giờ học tránh quá căng thẳng hoặc hình thức, hời hợt. Đặc biệt lưu ý phương châm “học mà chơi, chơi mà học" đối với học sinh bậc tiểu học và các tác động tiêu cực đối với sức khỏe, tâm sinh lý của các cháu khi phải tiếp xúc nhiều với máy tính, điện thoại, tivi”- Phó Thủ tướng nhấn mạnh. Bên cạnh đó, đổi mới phương thức kiểm tra, đánh giá, thi cử [nhất là các kỳ thi phục vụ cho việc chọn trường, chọn lớp đầu cấp; thi tốt nghiệp trung học phổ thông, tuyển sinh đại học] phù hợp với điều kiện dạy và học trong tình hình dịch bệnh, tất cả nhằm bảo đảm công bằng, quyền lợi của học sinh./.
Mỹ Anh
Năm học mới đã bắt đầu, nhiều địa phương thực hiện giãn cách xã hội để phòng, chống dịch Covid-19, cho nên các em học sinh sẽ học trực tuyến. Tại một số địa bàn khó khăn, nhiều em chưa có đủ thiết bị để học trực tuyến đã được chính quyền địa phương và nhà trường có nhiều hình thức giúp đỡ để các em tạm dừng đến trường nhưng không ngừng việc học.
Giờ học trực tuyến của các em học sinh TP Vinh [Nghệ An]. Ảnh: ĐỨC ANH
Do tình hình dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, việc tổ chức dạy và học trực tuyến cho học sinh được coi là phương án tối ưu. Tuy nhiên, một trong những vấn đề nan giải nhất trong việc học online là tình trạng nhiều học sinh ở địa bàn khó khăn còn thiếu phương tiện, thiết bị để học tập.
Hiệu trưởng Trường THCS Nga Giáp [huyện Nga Sơn, tỉnh Thanh Hóa] Mai Thế Kính chia sẻ, trường vừa tu sửa lại, phun khử khuẩn các phòng học, chuẩn bị đón học sinh tựu trường thì địa phương xuất hiện ổ dịch trong cộng đồng, phải thực hiện giãn cách xã hội toàn huyện theo Chỉ thị 16 của Thủ tướng Chính phủ, nhưng việc dạy và học trực tuyến khó khả thi. Hiện chỉ có khoảng 50% số học sinh của trường tiếp cận được phương thức học tập này, số học sinh còn lại do gia đình khó khăn, chưa thể mua sắm được điện thoại thông minh [ĐTTM] hoặc máy tính cùng thuê bao internet cho con em học tập. Nhà trường hy vọng sau khoảng 10 ngày nữa hết giãn cách xã hội, học sinh có thể đến trường học bình thường.
Năm học này, gần 1.200 học sinh xã Thanh Mỹ [huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An] cùng các thầy, cô giáo đã sẵn sàng tâm thế để vừa thực hiện phòng, chống dịch, vừa dạy, học trực tuyến. Hiệu trưởng Trường tiểu học Thanh Mỹ Đoàn Văn Thận cho biết, các giáo viên của trường đã dạy thử thành công chương trình online, nhưng qua khảo sát, có hơn 110 học sinh [chiếm gần 15% học sinh toàn trường] không có máy tính hoặc ĐTTM. Sau khi vận động các gia đình và nhà hảo tâm giúp đỡ, có thêm 30 em có ĐTTM. Nhà trường vận động các em còn thiếu thiết bị học ghép với các em có máy tính hay ĐTTM, bảo đảm hai em dùng chung một máy.
Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo [GD và ĐT] huyện Thanh Chương Trần Xuân Hà cho biết, sau khi vận động phụ huynh mua sắm và kêu gọi nhà hảo tâm hỗ trợ, đến nay trong số gần 13 nghìn học sinh THCS và hơn 20 nghìn học sinh tiểu học ở huyện còn lần lượt 18% và 27% học sinh chưa có máy tính và ĐTTM. Phòng GD và ĐT hướng dẫn các trường ghép các em này học chung với các em có máy tính hay ĐTTM. Các trường lập nhóm học sinh, phụ huynh và giao nhiệm vụ cụ thể cho nhóm giáo viên phụ trách để tổ chức dạy theo hình thức khác như giao bài giảng, phát phiếu hướng dẫn học, bài tập qua mạng Zalo, Messenger hoặc phối hợp Đoàn Thanh niên xã để in bài, giao đến tận tay học sinh…
Giám đốc Sở GD và ĐT Nghệ An Thái Văn Thành cho biết, để tạo điều kiện cho việc dạy và học trực tuyến bảo đảm chất lượng, Sở đã làm việc với các nhà mạng để hoàn thiện hệ thống LMS - Trung tâm Điều hành giáo dục thông minh. Do số lượng học sinh của tỉnh rất lớn, địa bàn rộng, cho nên ngoài máy chủ với băng thông rộng, ngành giáo dục còn chia khung giờ học giữa các bậc học để hạn chế nghẽn mạng, bảo đảm chất lượng đường truyền.
Ngoài việc thiếu thiết bị, còn một vấn đề đáng lo ngại nữa là tại không ít vùng quê, nhiều em nhỏ hiện đang sống với ông bà hoặc người thân, do cha mẹ bận công tác hoặc đi làm ăn xa, không có người kèm cặp khi học, nhất là đối với những em đầu cấp tiểu học, chưa có ý thức tự học.
Chị Lê Thị Quý ở xã Xuân Liên [huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh] cho biết, chồng chị công tác xa nhà, bản thân chị là nhân viên y tế đang tham gia chống dịch Covid-19, không có thời gian kèm con khi học trực tuyến. Để khắc phục những vấn đề nêu trên, Phó Giám đốc Sở GD và ĐT Hà Tĩnh Nguyễn Quốc Anh cho biết, Sở đã chỉ đạo các trường rà soát, phân thành ba nhóm để có giải pháp tổ chức dạy học phù hợp, đạt hiệu quả.
Cán bộ Huyện đoàn Thạch Hà [Hà Tĩnh] hỗ trợ thiết bị học trực tuyến cho các em học sinh có hoàn cảnh khó khăn. Ảnh: NGÔ TUẤN
Nhóm 1 gồm các em có phương tiện học tập, sẽ học trực tuyến từ thứ hai đến thứ bảy, trong đó học sinh THPT học từ 7 giờ đến 11 giờ, học sinh THCS học từ 14 giờ đến 17 giờ hằng ngày. Nhóm 2 gồm những em không thể học trực tuyến nhưng có phụ huynh kèm cặp, các giáo viên chuyển tài liệu học tập cho các em thông qua tin nhắn SMS, Vnedu, qua Zalo, Facebook hoặc gửi tài liệu đến học sinh. Nhóm 3 gồm những em không có thiết bị học trực tuyến và phụ huynh không kèm cặp được, nhà trường cùng chính quyền địa phương huy động sự giúp đỡ từ hội viên Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên, Ban Công tác mặt trận thôn... và phân công giáo viên kèm cặp; phát động phong trào "Đôi bạn cùng tiến" để giúp đỡ các em học tập.
Tại nhiều địa bàn dịch đang diễn biến phức tạp, việc triển khai dạy và học trực tuyến không thực hiện được do điều kiện cơ sở vật chất chưa cho phép. Trưởng phòng GD và ĐT huyện Phù Yên [tỉnh Sơn La] Lường Thị Thắm cho biết, trên địa bàn huyện có 818 trường hợp F0, F1, F2 là giáo viên, học sinh đang thực hiện cách ly. Ngoài ra, có 196 bản chưa có internet, gia đình của 2.770 học sinh có ti-vi nhưng không bắt được kênh truyền hình Sơn La. Do vậy, việc triển khai học trực tuyến không thực hiện được.
Cô giáo Hoàng Thị Thư, Hiệu trưởng Trường tiểu học và THCS Huy Thượng chia sẻ: Qua rà soát cho thấy chỉ có 84 học sinh [chiếm 34%] số học sinh THCS có thể sử dụng mạng Zalo để nhận bài tập từ giáo viên và trao đổi thông tin với nhà trường. Trong khi đó, đối với 137 học sinh bán trú thuộc bản đặc biệt khó khăn Núi Hồng thì không thể triển khai được cả việc dạy và học trực tuyến hay gửi bài qua mạng Zalo, bởi bản Núi Hồng chưa có mạng internet. Do vậy, trước mắt nhà trường sẽ phối hợp các gia đình quản lý các em an toàn trước dịch Covid-19, khi dịch ổn định, trường sẽ có kế hoạch tổ chức dạy, ôn tập bù cho các em.
Huyện Văn Lãng, tỉnh Lạng Sơn hiện đang thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị số 16 của Thủ tướng Chính phủ. Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Vũ Hồng Khanh cho biết, huyện có 53 trường từ bậc mầm non đến THPT với 9.614 học sinh không thể tham dự khai giảng năm học mới. Chỉ có Trường THCS thị trấn Na Sầm ở trung tâm huyện có điều kiện hơn thì tổ chức được việc dạy và học trực tuyến ngay sau ngày khai giảng.
Ở huyện vùng cao, giáp biên giới, việc học trực truyến còn nhiều bất cập do hệ thống mạng internet chưa ổn định, học sinh ở cách trường học hơn 10 km, nhiều gia đình thuộc diện hộ nghèo thiếu các điều kiện, phương tiện để các em học trực tuyến. Trước tình hình này, UBND tỉnh đã có văn bản chỉ đạo huyện Văn Lãng lùi thời điểm bắt đầu năm học mới cho đến khi tình hình dịch Covid-19 được kiểm soát.
Lãnh đạo Sở GD và ĐT Nghệ An cho biết, thống kê cho thấy 90% học sinh các huyện đồng bằng có điều kiện học trực tuyến, nhưng ở các huyện miền núi, con số này chỉ đạt khoảng 60%. Sở GD và ĐT đã chỉ đạo các phòng GD và ĐT yêu cầu các nhà trường phải nắm bắt tình hình, đặc điểm hoàn cảnh của từng học sinh và gia đình các cháu để có phương án hỗ trợ. Riêng với khu vực miền núi sẽ phối hợp giữa dạy- học trực tuyến và trực tiếp...
Với học sinh lớp 1 và lớp 2, Sở đã giao Phòng GD và ĐT thành phố Vinh và một số huyện, thị xã tổ chức các bài giảng mẫu và tạo thành hệ thống học liệu cho học sinh. Ngành cũng triển khai những bài học đơn giản để các em làm quen với việc đi học từ việc cầm bút, cách ngồi, cách phát âm...
Phó Giám đốc Sở GD và ĐT tỉnh Thanh Hóa Tạ Hồng Lựu cho biết, trên địa bàn có bốn huyện, thành phố và một số xã, thị trấn, khu phố, thôn đang thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 15 và 16 của Thủ tướng Chính phủ trong thời gian 7 đến 15 ngày. Hy vọng hết thời hạn giãn cách với huyện muộn nhất là ngày 15/9, cấp xã, thị trấn là ngày 18/9, thầy cô, học sinh có thể tựu trường để học tập trung, tăng thời lượng dạy học để đẩy nhanh tiến độ thực hiện chương trình giáo dục. Các phòng giáo dục, cơ sở giáo dục đã chủ động xây dựng các phương án, kịch bản tổ chức hoạt động giáo dục phù hợp với tình hình dịch.
Năm học mới có không ít khó khăn, nhưng với sự chủ động, đồng lòng chung sức của ngành giáo dục và chính quyền các cấp, thầy trò tại các địa bàn khó khăn sẽ hoàn thành mục tiêu kép, vừa thực hiện tốt dạy và học, vừa tích cực phòng, chống và đẩy lùi dịch Covid-19.
HƯƠNG CHÂU, TRÁNG LUẬN và NGỌC ANH TUẤN/Báo Nhân Dân