Quan niệm của dân gian có lưu lại, những người được chúc thọ là những cụ cao tuổi, đó là những người được có phúc có đức, được trời ban lộc, có con, có cháu đề huề. Thông thường, 70 tuổi gọi là thượng thọ, 80 tuổi là đại thọ, 90 tuổi là thượng thượng thọ và tròn 100 tuổi là bách tuế hay bách niên chi lão. Vào những năm chẵn của tuổi ông bà, con cháu trong gia đình sẽ cùng nhau tổ chức lễ mừng thọ với mong đợi mừng ông, chúc bà sống lâu, sống khỏe.
Theo tục lệ xưa của người Việt, trong lễ mừng thọ, ông bà sẽ mặc trang phục trang trọng, màu đỏ hoặc màu vàng tùy tuổi thọ, thường là khăn đóng áo dài, chân đi hài. Các cụ cao niên ngồi nơi trang trọng nhất trong nhà để con cháu lần lượt dâng rượu kính lễ cha mẹ, ông bà. Tiếp đó, gia đình sẽ long trọng tổ chức tiệc mừng thọ cho các cụ.
Tùy vào truyền thống mà mỗi gia đình tổ chức tiệc mừng thọ lớn hay nhỏ khác nhau. Với mong muốn đem lại nhiều niềm vui để ông bà tiếp tục phấn khởi, vui vẻ sống cùng con cháu lâu hơn nên vào ngày này hầu hết các gia đình đều tổ chức tiệc rất linh đình.
Tại tiệc mừng thọ, các con cháu cũng thể hiện một phần tấm lòng hiếu thảo bằng những món quà ý nghĩa như bức tranh, bức trướng hoặc đôi câu đối đỏ… Tựu chung lại, những món quà gửi gắm tấm lòng, sự kính trọng của người con, người cháu đối với những thế hệ đi trước.
Với truyền thống tốt đẹp trên, ngày nay, việc mừng thọ không chỉ diễn ra trong riêng lẻ từng gia đình mà đã được chính quyền địa phương quan tâm cũng như tạo điều kiện cho mọi người gặp gỡ. Những cụ có năm chẵn tuổi từ 70 tuổi trở lên sẽ được tổ chức mừng thọ tại UBND phường, nhà văn hóa hoặc đình làng theo nghi thức, phong tục truyền thống của từng địa phương sao cho vẫn đầy đủ thủ tục mà không khí vẫn đầm ấm, mang đến niềm vui cho tất cả mọi người.
Lễ chúc thọ thường diễn ra lễ hội làng hàng năm khi không khí Xuân vẫn rộn ràng, con cháu sum vầy. Hòa cùng bầu không khí tươi vui, nhộn nhịp ùa về khắp các ngóc ngách của làng xã, các con cháu dậy từ sớm chuẩn bị trang phục cho các bậc cao niên đến nơi tổ chức. Đại diện chính quyền địa phương, ban ngành, đoàn thể sẽ thay mặt toàn thể nhân dân trong vùng trịnh trọng gửi những lời chúc tốt đẹp nhất đến các bậc cao niên. Những tiết mục văn nghệ với những ca từ tốt đẹp vang vọng cả một vùng thay lời chúc đến các ông, các bà.
Một lễ mừng thọ được tổ chức trang trọng, ấm cúng sẽ đem lại niềm vui và may mắn cho không chỉ các cụ mà còn cho cả gia đình. Đây là dịp để con cháu kính trọng, giữ lễ nghĩa với ông bà, qua đó cảm thấy tự hào về truyền thống “Uống nước nhớ nguồn" của gia đình, dòng họ và của dân tộc Việt Nam.
Mừng thọ đầu xuân cùng với nhiều hoạt động quan tâm chăm sóc người cao tuổi của gia đình và cộng đồng là nét đẹp trong đời sống văn hóa tinh thần, tô thắm truyền thống đạo lý nhân văn của dân tộc, thể hiện sự tôn trọng của xã hội với người cao tuổi, tấm lòng hiếu thảo của con, cháu với ông bà, cha mẹ. Đây cũng là việc làm nhằm khẳng định vai trò, vị thế của người cao tuổi đối với gia đình và xã hội, giúp người cao tuổi sống vui, sống khỏe, sống có ích.
Theo quan niệm dân gian, người có tuổi thọ và gia đình có người cao tuổi là có được phúc lớn trời ban. Vì có phúc nên mới được sống lâu và có con cháu đề huề, mừng thọ chính là mừng cái phúc ấy. Con cháu được mừng thọ ông bà, cha mẹ là được có thêm niềm vui, niềm tự hào.
Ngày xưa, lễ chúc thọ được bắt đầu khi trong gia đình có người từ 60 tuổi trở lên. Ngày nay, khi đời sống ngày một cải thiện, việc chăm sóc, bảo vệ sức khỏe người cao tuổi ngày càng tốt hơn nên độ tuổi mừng thọ thường được bắt đầu từ 70 tuổi trở lên.
Theo đó, 70 tuổi gọi là chúc thọ, 80 tuổi là thượng thọ, 90 tuổi là thượng thượng thọ và 100 tuổi là bách tuế. Và việc mừng thọ cũng không còn giới hạn trong quy mô gia đình, dòng họ mà được cả xã hội quan tâm.
Ở Nghệ An, thông thường, lễ mừng thọ được bắt đầu từ ngày mùng 4 Tết Nguyên đán tại nhà văn hóa hoặc đình làng theo những nghi thức, phong tục truyền thống của mỗi địa phương. Sau lễ mừng thọ chung thì con, cháu sẽ về tổ chức mừng thọ tại gia đình cho bố mẹ, ông bà.
Có mặt tại Nhà văn hóa xóm Hồng Thái, xã Hưng Thông [Hưng Nguyên, Nghệ An] vào ngày Mùng 4 Tết, dù đã trải qua 3 ngày Tết nhưng không khí tại đây vẫn hết sức nhộn nhịp. Ở xóm Hồng Thái, hằng năm vào ngày Mùng 4 Tết, chính quyền và cán bộ địa phương sẽ tổ chức lễ mừng thọ cho các cụ cao niên.
Tại lễ mừng thọ, đại diện chính quyền xã Hưng Thông sẽ có mặt chúc mừng các cụ năm mới bình an, mạnh khỏe và tặng quà mừng thọ. Ở nhà văn hóa thôn, Hội Người cao tuổi sẽ tiến hành trao quà và bằng khen cho các cụ. Trong buổi lễ, ông bà sẽ mặc trang phục trang trọng, thường là áo dài màu đỏ hoặc màu vàng tùy mức tuổi thọ.
Sau khi tổ chức nghi lễ mừng thọ ở nhà văn hóa, các gia đình còn tổ chức mừng thọ tại gia đình cho ông bà, bố mẹ. Ông bà được bố trí ngồi nơi trang trọng, con cháu lần lượt đến kính cẩn dâng rượu và đào, kính lễ cha mẹ, ông bà rồi đến tiệc mừng thọ. Con, cháu luôn dành cho bố mẹ, ông bà những lời chúc tốt đẹp, thể hiện niềm tôn kính, hiếu thảo trước công lao sinh thành và dưỡng dục, chăm lo và dạy bảo theo suốt cuộc đời. Và cầu chúc bố mẹ, ông bà sống lâu, sống khỏe để làm chỗ dựa cho con cháu, gia đình. Những lời này có lúc được thêu trên bức trướng, bức tranh hay những vần thơ giàu ý nghĩa.
Với các cụ già, những buổi sum vầy khi con cháu đông đủ, hòa thuận, hiếu thảo như vậy là món quà quý giá nhất đối với những người cao tuổi. Trong lễ này, ngoài con cháu trong gia đình, còn có họ hàng nội ngoại gần xa và khách đến chúc mừng, chứng kiến niềm hạnh phúc của các cụ và con cháu. Truyền thống tốt đẹp này của dân tộc càng làm cho những ngày Xuân thêm phần ấm cúng, vui vẻ và cái Tết thêm phần ý nghĩa hơn.
Quy mô lễ mừng thọ tùy theo điều kiện mỗi gia đình và độ tuổi của các cụ. Thông thường, gia đình có người tròn 80, 90 tuổi… quy mô tổ chức sẽ lớn hơn. Đặc biệt, cụ nào càng thượng thọ, con cháu đề huề và thành đạt, lễ mừng càng long trọng. Tuy nhiên, dẫu quy mô, hình thức có khác nhau ít nhiều, nhưng đều thể hiện được niềm vui của con cháu khi trong gia đình có người sống thọ.
Các cụ tuổi 80 tại Lễ Yến Lão tại xóm Hồng Thái xã Hưng Thông.
Ông Lê Thanh Hộ [xóm Hồng Thái, xã Hưng Thông] chia sẻ: “Năm nay tôi được con cháu tổ chức mừng thọ 80 tuổi. Điều vui mừng nhất là con cháu ở xa đều về sum vầy đông đủ và nhận được sự quan tâm của địa phương, bà con trong xóm. Đây chính là món quà tinh thần thực sự có ý nghĩa, tạo động lực cho tôi sống vui, sống khỏe”.
Không chỉ riêng ở địa bàn xã Hưng Thông, tục lệ mừng thọ đầu năm cũng được nhiều thôn, làng ở mọi miền đất nước duy trì như Hà Nội, Thanh Hóa, Hải Phòng…
Chị Bùi Thị Phúc [thôn Hồng Thạch, xã Minh Tân, Thủy Nguyên, Hải Phòng], cho biết, năm nay bà chị mừng thượng thọ 85 tuổi. “Đây là dịp trọng đại đối với con cháu trong nhà nên các anh chị em đã rủ nhau về trước 1 tuần để chuẩn bị lễ mừng thọ cho bà. Hy vọng, bà có thể sống lâu trăm tuổi, cùng con cháu trải qua nhiều lễ mừng thọ long trọng như thế này”, chị Phúc nói...
Việc tổ chức mừng thọ cho người cao tuổi đã trở thành một nét đẹp văn hóa truyền thống ở làng quê miền biển. Qua đó, giáo dục cho thế hệ trẻ “Kính già, trọng lão”, “Uống nước nhớ nguồn” và động viên người cao tuổi sống vui, sống khỏe và có ích. Bên cạnh đó, truyền thống này cũng nhân lên những giá trị tinh thần quý báu, trở thành nét văn hóa phong phú trong nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc Việt Nam.
Mừng thọ 100 tuổi thì gọi là gì?
- Đủ 70 tuổi và đủ 75 tuổi: lễ mừng thọ; - Đủ 80 tuổi và đủ 85 tuổi: lễ mừng thượng thọ; - Đủ 90 tuổi, đủ 95 tuổi và 100 tuổi trở lên: lễ mừng thượng thượng thọ.
Người trên 80 tuổi khi chết gọi là gì?
Tuy nhiên, nếu cần có một cái mốc nào đó để làm căn cứ, thì có thể lấy cách tính thông dụng: hạ thọ [60 tuổi], trung thọ [70 tuổi]; thượng thọ [80 tuổi],... Theo đây, người mất từ 60 tuổi trở lên, là có thể gọi là hưởng thọ; dưới 60 tuổi gọi là hưởng dương.
Trên 60 tuổi gọi là gì?
Người cao tuổi được quy định trong Luật này là công dân Việt Nam từ đủ 60 tuổi trở lên." Như vậy, theo quy định này thì người từ đủ 60 tuổi trở lên ở nước ta thì được gọi là người cao tuổi.
Tuổi 75 gọi là gì?
Dựa vào những yếu tố trên, người sinh năm 1975 có Thiên can Ất và Địa chi Mão, thuộc tuổi Ất Mão [hay còn gọi là tuổi Mèo]. Đây là những người thuộc ngũ hành Mộc. Với mối quan hệ tương sinh này, những người tuổi Ất Mão sẽ gặp nhiều may mắn, ít gặp trở ngại trong cuộc sống cũng như trong công việc.