Viêm mũi dị ứng có thể xảy ra theo mùa hoặc quanh năm [một dạng viêm mũi quanh năm]. Viêm mũi theo mùa thường gặp do dị ứng. Ít nhất 25% viêm mũi quanh năm không do dị ứng.
Viêm mũi dị ứng theo mùa [viêm mũi dị ứng] thường gây ra bởi chất gây dị ứng thực vật, và các chất thay đổi theo mùa và vị trí địa lý. Các chất gây dị ứng thực vật thường gặp bao gồm:
- Mùa xuân: Cỏ cây [ví dụ, cây sồi, cây đu, cây phong, bạch dương, cây bách xù, ô liu]
- Mùa hè: Phấn hoa cỏ [ví dụ, Bermuda, cỏ đuôi mèo, cỏ ngọt mùa xuân, vườn cây ăn quả, Johnson] và phấn hoa cỏ dại [ví dụ cây cúc Nga, cây anh đào Anh]
- Mùa thu: Các phấn hoa cỏ dại khác [ví dụ, cỏ ambrozi
Nguyên nhân cũng khác nhau theo vùng, và viêm mũi dị ứng theo mùa thỉnh thoảng do các bào tử nấm mốc trong không khí.
Viêm mũi dai dẳng là do tiếp xúc quanh các chất gây dị ứng hít trong nhà [ví dụ phân mèo, các bộ phận của con gián, súc vật] hoặc bằng phản ứng rất mạnh với các phấn hoa theo mùa liên tiếp.
Các triệu chứng và dấu hiệu của viêm mũi dị ứng
Các dấu hiệu bao gồm cuốn mũi phù nề, đỏ hơi xanh và trong một số trường hợp là viêm mũi dị ứng theo mùa, tiêm kết mạc và phù mi mắt.
- Đánh giá lâm sàng
- Đôi khi xét nghiệm da, xét nghiệm IgE huyết thanh đặc hiệu dị ứng, hoặc cả hai
Đôi khi, kết quả xét nghiệm da là không tương thích, hoặc không thể thực hiện được [ví dụ: vì bệnh nhân đang dùng các loại thuốc ảnh hưởng kết quả và không thể tạm dừng thuốc một cách an toàn]; thì cần thực hiện .
- 1. Pal I, Babu AS, Halder I, Kumar S: Nasal smear eosinophils and allergic rhinitis. Ear Nose Throat 96 [10-11]:E17–E22, 2017. doi: 10.1177/0145561317096010-1105
- Thuốc kháng histamine
- Thuốc trị nghẹt mũi
- Corticoid đường xịt
- Đối với viêm mũi theo mùa hoặc nghiêm trọng dai dẳng khó trị, đôi khi cần giải mẫn cảm
Điều trị viêm mũi dị ứng theo mùa và quanh năm nói chung là giống nhau, mặc dù những [ví dụ như loại bỏ bọ ve và gián] được khuyến cáo cho viêm mũi quanh năm. Đối với viêm mũi theo mùa khó chữa hoặc nặng, có thể có tác dụng.
Phương pháp điều trị bậc một hiệu quả nhất là
- có hoặc không có thuốc kháng histamine đường uống hoặc dạng xịt mũi
- Thuốc kháng histamin đường uống phối hợp với thuốc trị nghẹt mũi đường uống [ví dụ, thuốc kích thích giao cảm như pseudoephedrine]
Thuốc xịt trong mũi chống tắc mũi [ví dụ: oxymetazoline, phenylephrine] được sử dụng để giảm nghẹt mũi trong thời gian ngắn. Thông thường, các loại thuốc này không được khuyến khích sử dụng trong hơn 3 ngày liên tục vì có thể xảy ra nghẹt mũi tái phát.
Các lựa chọn thay thế ít hiệu quả hơn bao gồm thuốc ổn định tế bào Mast [ví dụ, cromolyn] dạng xịt mũi 3 lần hoặc 4 lần một ngày, thuốc chẹn H1 dạng xịt trong mũi azelastine 1 đến 2 nhát 2 lần/ngày, và thuốc ipratropium xịt mũi 0,03% 2 nhát mỗi 4 đến 6 giờ, làm giảm triệu chứng chảy mũi.
Có dạng phối hợp azelastine/fluticasone [137 mcg/50 mcg]. Liều ban đầu là 1 lần xịt vào mỗi lỗ mũi hai lần mỗi ngày.
Thuốc xịt trong mũi thường được lựa chọn dùng nhiều hơn thuốc uống vì thuốc hấp thu hệ thống ít hơn.
Nước muối sinh lý xịt mũi, thường bị quên, giúp loại bỏ các chất tiết mũi dày và nhầy mũi màng hydrate; dung dịch nước muối và dụng cụ rửa [ví dụ, chai tạo áp lực, ống tiêm] và bộ dụng cụ có sẵn không cần kê đơn, hoặc bệnh nhân có thể tự thực hiện.
Montelukast, một thuốc ức chế leukotriene, làm giảm các triệu chứng viêm mũi dị ứng nhưng do nguy cơ có tác dụng bất lợi đến sức khỏe tâm thần [ví dụ: ảo giác, rối loạn ám ảnh cưỡng chế, suy nghĩ và hành vi tự sát], chỉ nên sử dụng montelukast khi các phương pháp điều trị khác không hiệu quả hoặc không được dung nạp.
Omalizumab, một loại kháng thể kháng IgE đã được sử dụng để điều trị viêm mũi dị ứng nhưng có lẽ có một vai trò hạn chế vì có sẵn các giải pháp thay thế hiệu quả và ít tốn kém hơn.
- Tránh các yếu tố làm nặng bệnh.
- Đôi khi giải mẫn cảm
Đối với bệnh dị ứng lâu năm, cần phải loại bỏ hoặc tránh yếu tố kịch phát. Các nội dung bao gồm:
- Loại bỏ các vật dụng thu gom bụi, như đồ lặt vặt, tạp chí, sách và đồ chơi mềm
- Sử dụng gối sợi tổng hợp và nệm không thấm nước
- Thường xuyên giặt ga trải giường, vỏ gối và chăn bằng nước nóng
- Thường xuyên lau nhà, bao gồm lau bụi, hút bụi và lau nhà
- Loại bỏ nội thất có vỏ bọc, đồ chơi mềm và thảm hoặc thường xuyên hút bụi
- Thay rèm cửa
- Diệt gián để loại bỏ phơi nhiễm
- Sử dụng máy hút ẩm trong các tầng hầm và các phòng kín, ẩm ướt khác
- Sử dụng máy hút chân không và bộ lọc không khí hạt có hiệu suất cao [HEPA]
- Tránh thực phẩm gây dị ứng
- Hạn chế vật nuôi trong một số phòng nhất định hoặc không cho chúng ra khỏi nhà
Các tác nhân kích thích không gây dị ứng [ví dụ: khói thuốc, mùi nặng, khói thuốc, ô nhiễm không khí, nhiệt độ lạnh, độ ẩm cao] cũng nên tránh hoặc kiểm soát khi có thể.
Điều trị giải mẫn cảm miễn dịch có thể có hiệu quả hơn trong viêm mũi dị ứng theo mùa hơn viêm mũi dị ứng dai dẳng; phương pháp này được chỉ định khi cần.
- Triệu chứng nặng.
- Không thể tránh được dị nguyên.
- Điều trị bằng thuốc không đủ.
Những bước đầu tiên giải mẫn cảm nên bắt đầu ngay sau khi mùa hoa phấn kết thúc để chuẩn bị cho mùa tiếp theo; các phản ứng phụ tăng lên khi giải mẫn cảm khi bắt đầu thực hiện phương pháp giải mẫn cảm trong mùa phấn hoa bởi vì miễn dịch dị ứng của những bệnh nhân này đã được kích thích tối đa.
Liệu pháp miễn dịch ngậm dưới lưỡi bằng cách sử dụng viên ngậm 5 hạt phấn hoa cỏ [Oralair® - chiết xuất từ 5 loại phấn hoa cỏ: cỏ ngọt, cây ăn quả, lúa mạch đen lâu năm, timothy và cỏ xanh Kentucky] có thể được sử dụng để điều trị viêm mũi dị ứng do phấn hoa cỏ. Một giải pháp thay thế là viên ngậm chiết xuất cỏ timothy [Grastek®] ngậm dưới lưỡi. Liều dùng là
- Đối với người lớn: Một viên 300-IR [chỉ số phản ứng] của chiết xuất phấn hoa 5 cỏ [Oralair®] hoặc một viên 2800-BAU [đơn vị dị ứng tương đương sinh học] của chiết xuất cỏ timothy [Grastek®] uống mỗi ngày một lần
- Đối với bệnh nhân từ 5 đến 17 tuổi: Một viên nén 100-IR chiết xuất phấn hoa cỏ 5 vào ngày thứ nhất, hai viên nén 100-IR đồng thời vào ngày thứ hai, sau đó một viên nén 300-IR một lần một ngày kể từ ngày thứ 3 trở đi
- Đối với bệnh nhân ≥ 5 tuổi bị viêm mũi dị ứng do phấn hoa cỏ: Một viên nén 2800-BAU chiết xuất từ phấn hoa cỏ timothy uống một lần mỗi ngày
Liều thứ nhất được sử dụng tại cơ sở y tế và bệnh nhân nên được theo dõi trong 30 phút sau khi dùng vì có thể xảy ra phản vệ. Nếu liều thứ nhất được dung nạp, bệnh nhân có thể dùng liều tiếp theo ở nhà. Điều trị được bắt đầu 4 tháng trước khi bắt đầu mỗi mùa phấn hoa và duy trì suốt mùa.
Điều trị miễn dịch bằng đường dưới lưỡi sử dụng dạng chiết xuất từ mạt bụi nhà và cỏ phấn hoa ambrozi có thể được sử dụng để điều trị viêm mũi dị ứng gây ra bởi các chất này.
Bệnh nhân dùng liệu pháp miễn dịch trị viêm mũi dị ứng tại nhà nên mang theo một ống tiêm epinephrine tự tiêm, đã được bơm sẵn để dùng trong trường hợp phản ứng phản vệ.
- Viêm mũi theo mùa thường là một phản ứng dị ứng với phấn hoa; viêm mũi dị ứng lâu năm là do tiếp xúc quanh năm với các chất gây dị ứng hít phải trong nhà hoặc do phản ứng mạnh với phấn hoa thực vật trong các mùa liên tiếp.
- Bệnh nhân viêm mũi dị ứng có thể bị ho, thở khò khè, đau đầu vùng trán, viêm xoang, hoặc đặc biệt ở trẻ bị viêm mũi, viêm tai giữa.
- Chẩn đoán viêm mũi dị ứng thường dựa trên bệnh sử; xét nghiệm da và đôi khi xét nghiệm IgE huyết thanh đặc hiệu dị ứng chỉ cần chỉ định khi bệnh nhân không đáp ứng với điều trị theo kinh nghiệm.
- Điều trị thử corticosteroid dạng xịt trong mũi trước vì là phương pháp điều trị hiệu quả nhất và ít ảnh hưởng toàn thân.
- Các phương pháp điều trị khác bao gồm thuốc kháng histamine uống và đặt trong mũi và thuốc chống nghẹt mũi; chất ổn định tế bào mast trong mũi ít hiệu quả hơn.
- Liệu pháp miễn dịch giải mẫn cảm dưới lưỡi được chỉ định khi các triệu chứng nặng, không thể tránh khỏi dị nguyên hoặc điều trị bằng thuốc không đầy đủ.
Bản quyền © 2023 Merck & Co., Inc., Rahway, NJ, USA và các chi nhánh của công ty. Bảo lưu mọi quyền.
Viêm mũi và viêm xoang khác nhau thế nào?
Viêm mũi là tình trạng viêm ở mũi và viêm xoang là tình trạng nhiễm trùng ở các xoang, các mô chứa đầy không khí xung quanh mũi gây ra bởi vi khuẩn, virus. Mặc dù hai tình trạng này có vẻ giống nhau, nhưng có khá nhiều sự khác biệt.
Làm sao để biết viêm mũi dị ứng?
3. Triệu chứng của bệnh viêm mũi dị ứng. Hầu hết người mắc viêm mũi dị ứng sẽ có các biểu hiện như: hắt hơi liên tục; sổ mũi; ngứa mũi, mắt, cổ họng, da hoặc các vùng khác trên cơ thể; ho; nghẹt mũi; viêm hoặc ngứa họng; chảy nước mắt; xuất hiện quầng thâm dưới bọng mắt; đau đầu thường xuyên; phát ban; mệt mỏi.
Viêm mũi dị ứng có ảnh hưởng gì không?
Viêm mũi dị ứng không gây nguy hiểm, tuy nhiên nếu không được phòng ngừa và điều trị có thể dẫn tới các biến chứng như niêm mạc mũi thoái hoá, phù nề gây nghẹt mũi, các cuốn mũi bị quá phát, viêm họng, viêm phế quản do nghẹt mũi phải thở bằng đường miệng, viêm loét vùng tiền đình mũi, viêm tai giữa,...
Viêm mũi xuất tiết dị ứng là gì?
Định nghĩa về bệnh viêm mũi xuất tiết Viêm mũi xuất tiết là tình trạng niêm mạc mũi họng bị viêm do tiết ra quá nhiều dịch nhầy. Đây có thể là hệ quả của bệnh viêm xoang, viêm mũi họng cấp, cúm hay viêm mũi dị ứng. Bệnh thường được nhận biết qua dấu hiệu phù nề và xung huyết lan tỏa niêm mạc mũi.