Vì sao phải học lịch sử Đảng

Một số nhiệm vụ cần trình bày khi nghiên cứu lịch sử Đảng bộ, lịch sử truyền thống địa phương

Lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam là một bộ môn của khoa học lịch sử vì vậy nó có chức năng, nhiệm vụ của khoa học lịch sử. Đó là chức năng nhận thức, chức năng giáo dục và dự báo. Khoa học lịch sử Đảng có nhiệm vụ tái hiện một cách khách quan, chân thực, có hệ thống các sự kiện lịch sử bao gồm các sự kiện lịch sử đảng về sự lãnh đạo đấu tranh của Đảng, về phong trào cách mạng kháng chiến, xâydựng chủ nghĩa xã hội của nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng, về xây dựng phát triển Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức. Từ hệ thống các sự kiện, lịch sử Đảng có nhiệm vụ tổng kết những kinh nghiệm về lịch sử và bài học lịch sử.

Qua thực tế nghiên cứu biên soạn lịch sử Đảng bộ các địa phương, ban, ngành, mặt trận và các đoàn thể trong những năm qua, để giúp các địa phương, các ban ngành đoàn thể tham mưu cho cấp uỷ các cấp nhận thức sâu sắc hơn nhiệm vụ, chức năng của lịch sử Đảng, qua đó xây dựng đề cương biên soạn lịch sử Đảng bộ, lịch sử truyền thống của địa phương, ban ngành, chúng tôi xin nêu một số vấn đề cần trình bày trong nghiên cứu Đảng bộ địa phương, ban ngành, mặt trận và các đoàn thể. Lịch sử đảng bộ địa phương là một bộ phận của lịch sử toàn đảng. Vì vậy nó có chức năng, nhiệm vụ chung là làm rõ quá trình ra đời, hoạt động, lãnh đạo phong trào cách mạng ở địa phương của mỗi đảng bộ, quá trình thành lập và hoạt động của mỗi ban ngành, mặt trận và các đoàn thể. Tái hiện lại sinh động, khách quan, chân thực về sự đấu tranh cách mạng của nhân dân các địa phương, những chủ trương, biện pháp xây dựng Đảng, chính quyền, phát triển kinh tế, xã hội địa phương, xây dựng cơ quan, đơn vị, ban ngành, mặt trận, đoàn thể. Từ thành công và chưa thành công và những kết quả của qúa trình lãnh đạo, chỉ đạo phong trào cách mạng địa phương, quá trình xây dựng chính quyền, mặt trận và các đoàn thể, qúa trình vận dụng đường lối của Đảng, những chủ trương, chính sách của đảng bộ tỉnh để rút ra những bài học lịch sử trong từng giai đoạn, từng thời kì cách mạng.

Những vấn đề trên là những nhiệm vụ rất cơ bản của lịch sử đảng. Vì vậy trong nghiên cứu lịch sử Đảng nói chung, lịch sử truyền thống địa phương, ban ngành, mặt trận và các đoàn thể nói riêng cần phải thể hiện được những kết quả đó trong một công trình lịch sử đảng, lịch sử truyền thông ban ngành, mặt trận và các đoàn thể. Tuy nhiên để có những đánh giá khách quan, những kết quả và những nhận định khoa học khi nghiên cứu và thể hiện những nhiệm vụ trên chúng ta cần phải làm rõ một số nội dung sau:

- Ngày thành lập chi bộ, đảng bộ, số lượng đảng viên, ngày mới thành lập, địa điểm, thời gian, số cấp uỷ viên, đồng chí bí thư chi bộ đầu tiên và qua các thời kì

- Báo cáo chính trị nghị quyết đại hội và các nghị quyết, báo cáo trong nhiệm kì đại hội đảng bộ cơ sở. Kết quả đảng bộ lãnh đạo, chỉ đạo trên các lĩnh vực: kinh tế, văn hoá- xã hội, an ninh quốc phòng, xây dựng Đảng chính quyền, mặt trận và các đoàn thể. Trong đó phải nêu rõ những kết quả, thành tựu cũng như những tồn tại, yếu kém và cả những sai lầm của Đảng bộ trong lãnh đạo, chỉ đạo phong trào cách mạng, trong công tác xây dựng đảng, chính quyền

Trên đây là một trong những nội dung quan trọng khi nghiên cứu và trình bày trong một công trình lịch sử, để thực hiện tốt những nội dung trên khi tái hiện lại quá trình ra đời, lãnh đạo phong trào đấu tranh cách mạng của nhân dân địa phương, vận dụng đường lối, chủ trương của Đảng vào hoàn cảnh thực tế của địa phương đúng như quá trình nó đã diễn ra là vấn đề khó khăn nhất là khi nghiên cứu trong những giai đoạn từ 1930 đến 1975. Điều khó khăn không chỉ với tình hình nghiên cứu lịch sử toàn Đảng, lịch sử Đảng bộ tỉnh nói chung mà đối với mỗi địa phương, ban ngành, mặt trận và các đoàn thể đây là một khoảng còn bỏ trống, vẫn còn nhiều vấn đề đặt ra. Bởi vì từ thực tế lịch sử giai đoạn từ trước khi Đảng ra đời, quá trình vận động thành lập Đảng đến giai đoạn đấu tranh giành chính quyền và trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ có lúc Đảng phải rút vào hoạt động bí mật và do điều kiện chiến tranh mà công tác lưu trữ ở địa phương không có. Vì vậy đây là thời kì mà nguồn tư liệu thành văn hầu như là không có hoặc nếu có thì ít lưu lại đến nay, cho nên khi nghiên cứu giai đoạn này nguồn tư liệu chủ yếu là tư liệu sống, tư liệu truyền miệng mà hạn chế lớn nhất của nguồn tư liệu này là ít khách quan (chỉ qua lời kể ) qua thời gian sẽ kém chính xác hoặc là do ý kiến chủ quan, do tình cảm, lợi ích cá nhân chi phối. Hơn nữa các nhân chứng lịch sử, những tư liệu sống cũng mất dần theo thời gian hoặc do tuổi cao nên không còn khả năng ghi nhớ được. Để thực kết quả nghiên cứu được khách quan khoa học, tái hiện lại quá trình ra đời và hoạt động, những kết quả lãnh đạo, chỉ đạo phong trào cách mạng ở địa phương; quá trình vận dụng đường lối, quan điểm, chính sách của Đảng và nhà nước vào điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của các địa phương trong những giai đoạn nói trên chúng ta cần làm tốt các bước sau:

Thứ nhất: làm tốt các bước chuẩn bị tư liệu, tư liệu hay nguồn sử liệu nói chung rất quan trong đối với người nghiên cứu lịch sử, để làm tốt khâu tư liệu trong những giai đoạn mà nguồn tư liệu thành văn, tư liệu lưu trữ không có, chủ yếu là nguồn tư liệu của những người sống cùng lịch sử nhớ lại vì vậy chúng ta phải làm tốt công tác hội thảo, trong hội thảo phải có phương pháp và thái độ khoa học khi đánh giá, nhận định về những vấn đề, sự kiện và các nhân chứng lịch sử mới có thể đảm bảo tính Đảng, tính khoa học trong nghiên cứu lịch sử Đảng. Người nghiên cứu phải hiểu sâu sắc lịch sử địa phương, nắm vững những đường lối, chủ trương của Đảng, chủ trương chính sách của Đảng bộ tỉnh trong giai đoạn đó.

Thứ hai: Phải căn cứ vào nhiều nguồn sử liệu, tư liệu và nhiều thông tin khác nhau, nhiều ý kiến khác nhau, thậm chí đó là tài liệu, thông tin của đối phương hoặc những ý kiến trái chiều để đánh giá nhận định, khẳng định hay phủ định một vấn đề, một sự kiện hay một nhân vật nào đó rồi mới đi đến kết luận. Lịch sử là chuyện đã qua, không thể thay đổi, không thể hiện đại hay làm mới lịch sử nhưng nhận thức chân lý lịch sử là không có điểm tận cùng, vì vậy trong nghiên cứu chúng ta không nên vội kết luận một vấn đề gì khi bản thân nó chưa có căn cứ khoa học sát đáng, còn nhiều ý kiến khác nhau cho nên để nhận thức ngày càng tiến gần chân lý hơn chúng ta phải tiếp tục sưu tầm nhiều nguồn tư liệu khác nhau, tiếp tục hội thảo để đi đến kết luận.

Từ việc dựng lại lịch sử gần đúng như nó đã diễn ra và qua thực tế lãnh đạo phong trào cách mạng ở địa phương, các ban ngành đoàn thể mà tổng kết thực tiễn và rút ra những vấn đề lý luận, những bài học lịch sử, bài học kinh nghiệm cho mỗi giai đoạn, mỗi thời kỳ lịch sử. Hai vấn đề này có quan hệ biện chứng với nhau: có dựng lại lịch sử đúng như nó đã diễn ra ta mới có cơ sở để phát hiện quy luật, đúc kết được những bài học kinh nghiệm; đồng thời có nghiên cứu phát hiện được bản chất sự kiện lịch sử, quy luật vận động khách quan của nó thì mới dựng lại được gần sát đúng như những gì nó đã diễn ra. Đây là nét đặc trưng của khoa học lịch sử nói chung, lịch sử Đảng nói riêng. Tất nhiên quá trình nhận thức nói trên được lặp đi lặp lại, từ nông đến sâu, phát triển không ngừng. Không thể chỉ một lần đã có thể dựng lại được đúng bức tranh của lịch sử, cũng không thể một lần là có thể phát hiện được đầy đủ bản chất và quy luật của lịch sử. Chúng ta nghiên cứu lịch sử Đảng không phải chỉ đơn giản là ôn lại quá khứ, mà chủ yếu là hiểu đúng, hiểu sâu cái đã qua để có điều kiện hiểu được cái đang, sắp diễn ra, phục vụ tốt hơn cho việc xem xét và giải quyết những vấn đề của Đảng, của đất nước trong hiện tại và tương lai. Việc nêu bài học cần làm rõ nội dung của bài học kinh nghiệm lịch sử đó là bài học đó phải gắn với thực tiễn lịch sử. Bài học kinh nghiệm không dựa vào sự kiện và hiện tượng lịch sử sẽ trở thành phi lý, trống rỗng, không đủ sức thuyết phục. Không nên vội vàng nêu lên bài học kinh nghiệm khi chưa bảo đảm vững chắc cơ sở lịch sử của nó. Phải xem xét lịch sử bằng tri thức khoa học tiên tiến mới tìm ra những kinh nghiệm có nội dung tiên tiến và hiện đại. Mặt khác, những bài học kinh nghiệm do các Đại hội Đảng tổng kết chủ yếu tập trung vào phương hướng, nhiệm vụ chiến lược do thực tiễn lãnh đạo của yêu cầu. Điều đó không có nghĩa là lịch sử đảng chỉ có bấy nhiêu bài học kinh nghiệm. Nhiệm vụ của lịch sử đảng bộ ở địa phương không chỉ dừng lại ở giải thích những bài học có sãn mà còn tiếp tục nêu những bài học ở cấp độ khác nhau và đúng với thực tiễn của địa phương để góp phần thực hiện chức năng giáo dục tư tưởng cho cán bộ đảng viên địa phương; đồng thời làm phong phú thêm những bài học kinh nghiệm của toàn Đảng.

( Tô Sỹ Chức Chuyên viên phòng LLCT - LSĐ

Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Thái Bình)