Để giúp các em học sinh học tốt môn Ngữ Văn lớp 8, hocthattot.vn đã sưu tầm, biên soạn các bài soạn văn phong phú từ ngắn gọn, đầy đủ đến chi tiết.
Trong bài học này, chúng ta cùng nhau tìm hiểu bài học về “Cô bé bán diêm”.
{ads_vuong}
Nội dung chính
1. SOẠN VĂN CÔ BÉ BÁN DIÊM
Bố cục
+ Phần 1 [từ đầu đến “cứng đờ ra”]: Hoàn cảnh đáng thương của cô bé bán diêm
+ Phần 2 [tiếp đến “chầu Thượng đế”]: Những lần quẹt diêm của cô bé
+ Phần 3 [còn lại]: Cái chết thương tâm của em bé và thái độ của mọi người.
Tóm tắt
Trong đêm giao thừa, trời rét mướt, có một cô bé đầu trần, chân đất, bụng đói đang đi bán diêm trong bóng tối. Cô bé ấy mồ côi mẹ và đã mất đi bà nội – người thương yêu cô nhất. Cô bé không dám về nhà vì sợ sẽ bị bố đánh nếu không bán được bao diêm nào. Vừa lạnh vừa đói, cô bé nép vào một góc tường rồi khe khẽ quẹt một que diêm để sưởi ấm. Quẹt que diêm thứ nhất, lò sưởi hiện ra. Quẹt que thứ hai, cô bé thấy bàn ăn thịnh soạn. Quẹt que thứ ba, cô bé thấy cây thông Nô-en. Quẹt quẹt que thứ tư, em gặp bà nội hiền từ và phúc hậu. Cô bé vội quẹt hết cả bao diêm để mong giữ bà lại. Nhưng cuối cùng, cô bé bán diêm đã chết trong giá rét khi mơ cùng bà bay lên cao mãi.
{ads_vuong}
Đọc hiểu văn bản
Câu 1: Hãy xác định ba phần [chỗ bắt đầu, chỗ kết thúc từng phần] của bài này nếu lấy việc em bé quẹt từng que diêm làm phần trọng tâm. Căn cứ vào đâu đế có thể chia phần thứ hai [phần trọng tâm] thành những đoạn nhỏ hơn?
Trả lời:
– Ba phần của văn bản nếu lấy việc những lần em bé quẹt diêm làm trọng tâm là:
+ Phần 1 [từ đầu đến “cứng đờ ra”]: Hoàn cảnh đáng thương của cô bé bán diêm
+ Phần 2 [tiếp đến “chầu Thượng đế”]: Những lần quẹt diêm của cô bé
+ Phần 3 [còn lại]: Cái chết thương tâm của em bé và thái độ của mọi người
– Căn cứ vào những lần quẹt diêm của cô bé có thể chia phần thứ 2 [phần trọng tâm] thành những đoạn nhỏ hơn.
Câu 2: Trong phần đầu, nhà văn đã tạo dựng hoàn cảnh [gia đình, cuộc sống] và bối cảnh [thời gian, không gian] của em bé bán diêm như thê nào? Những hình ảnh tương phản [đối lập, đặt gần nhau, làm nổi bật lẫn nhau] ở đây được thế hiện ra sao và nhằm mục đích nghệ thuật cụ thể gì?
Trả lời:
– Gia cảnh của cô bé bán diêm:
+ Gia cảnh nghèo khó, mồ côi mẹ, bà nội-người thương yêu cô nhất cũng đã mất
+ Sống cùng người bố trong một xó tối tắm, thường xuyên bị mắng nhiếc, chửi rủa
– Thời gian: đêm giao thừa
– Không gian: ngoài đường phố tối tăm và lạnh lẽo.
– Những hình ảnh tương phản được nhà văn sử dụng trong phần này nhằm khắc họa nỗi khổ cực của cô bé là:
+ Cái xó tối tăm, sát mái nhà lạnh lẽo >< ngôi nhà xinh đẹp
+ Em bé đi bán diêm trong đêm giao thừa >< mọi người chuẩn bị đón giao thừa
+ Trời đông giá rét, tuyết rơi >< em bé đầu trần, chân đi đất
+ Ngoài trời lạnh lẽo, tối tăm >< cửa sổ mọi nhà sáng rực đèn
+ Em bé bụng đói >< sực nức mùi ngỗng quay
Câu 3: Các mộng tưởng của em bé qua các lần quẹt diêm [lò sưởi, bàn ăn, cây thông Nô-en, người bà, hai bà cháu bay đi] diễn ra lần lượt có hợp lí không? Vì sao? Trong các mộng tưởng ấy, diều nào gắn với thực tế, điều nào thuần túy chỉ là tưởng tượng?
Trả lời:
– Những mộng tưởng của cô bé bán diêm qua những lần quẹt diêm diễn ra theo thứ tự hợp lí:
+ Muốn được sưởi ấm và ăn no: lò sưởi và ngỗng quay
+ Muốn được vui chơi, quây quần bên gia đình: cây thông Nô-en
+ Muốn được che chở yêu thương: bà nội hiền từ
+ Muốn được giải thoát nỗi bất hạnh, tìm đến nơi hạnh phức vĩnh hằng: cùng bà bay lên trời.
– Trong các mộng tưởng ấy:
+ Điều gắn với thực tế: lò sưởi, ngỗng quay, cây thông
+ Điều thuần túy chỉ là mộng tưởng: gặp bà nội hiền từ và cùng bà bay lên cao
Câu 4: Hãy phát biếu những cảm nghĩ của mình về truyện “Cô bé bán diêm” [trích], nói chung và về đoạn kết của truyện nói riêng.
Trả lời:
– Cô bé bán diêm có hoàn cảnh đáng thương và tội nghiệp: gia cảnh khó khăn, sống thiếu tình yêu thương của mẹ và bà, phải sống cùng bố thường xuyên mắng nhiếc, chửi rủa.
– Cô bé có ước mơ giản dị, hồn nhiên: muốn được ăn no, mặc ấm, được yêu thương, vui chơi và quây quần bên gia đình.
– Trong đoạn kết truyện, em bé đã chết trong cái đói và rét bên lề đường. Cái chết của em bé vừa có sự bi thương, tội nghiệp nhưng đồng thời cũng mang màu sắc cổ tích, phản ánh ước mơ, khát khao hạnh phúc của con người.
Truyện gợi ra những số phận bất hạnh trong cuộc sống, qua đó truyền cho người đọc lòng thương cảm sâu sắc đối với em bé bất hạnh.
Câu 1
Video hướng dẫn giải
Trả lời câu 1 [trang 68 SGK Ngữ Văn 8 tập 1]
- Truyện này có thể chia làm 3 phần:
+ Phần 1 [từ đầu… “cứng đờ ra”]: Hoàn cảnh đáng thương của cô bé bán diêm.
+ Phần 2 [tiếp… “chầu Thượng đế”]: Những lần quẹt diêm là những mơ ước giản dị hiện ra.
+ Phần 3 [còn lại]: Cái chết của cô bé bán diêm và thái độ của mọi người.
- Căn cứ vào những lần quẹt diêm của cô bé để xác định những đoạn nhỏ:
+ Ba lần quẹt đầu tiên ước mơ về lò sưởi, đồ chơi, thức ăn hiện ra.
+ Lần thứ 4, người bà hiện lên hiền hậu.
+ Lần thứ 5 cô bé quẹt hết số diêm trong hộp để níu giữ hình ảnh người bà.
Câu 2
Video hướng dẫn giải
Trả lời câu 2 [trang 68 SGK Ngữ Văn 8 tập 1]
- Hoàn cảnh của em bé bán diêm:
+ Gia đình mới sa sút [bà chết, gia sản tiêu tan, dời chỗ ở đẹp đẽ, ấm cúng ngày trước…]
+ Ở với cha trên gác sát mái nhà, gió lùa rét buốt.
- Hình ảnh cô bé bán diêm thật tội nghiệp:
+ Đầu trần, chân đất [đỏ ửng lên rồi tím bầm lại vì lạnh], bụng đói.
+ Lo âu vì không bán được diêm, không xin được tiền, không dám về vì sợ bố đánh.
- Bối cảnh:
+ Ngồi trước góc tường tối tăm giữa phố.
+ Co ro trong đêm giao thừa gió rét căm căm.
- Nhiều sự tương phản đã diễn ra xung quanh em bé và trong lòng em bé:
+ Quá khứ - hiện tại [yên vui, sum họp – sa sút, chia lìa].
+ Phố xá tưng bừng, tấp nập – em bé lang thang cô đơn nghèo khó.
+ Mộng ảo huy hoàng – thực tế tối tăm, khắt nghiệt: bị bỏ rơi trong bần cùng, bất hạnh nhưng tâm hồn luôn luôn hướng về điều thiện và cái đẹp.
\=> Hình ảnh đối lập làm nổi bật lên tình cảnh thảm thương, tội nghiệp của cô bé, tội nghiệp hơn nữa là bà, mẹ mất, em phải sống với người bố bạo lực.
Câu 3
Video hướng dẫn giải
Trả lời câu 3 [trang 68 SGK Ngữ Văn 8 tập 1]
- Qua các lần quẹt diêm, các mộng tưởng đã lần lượt hiện ra, rất hợp lý, phù hợp với hoàn cảnh thực tế và tâm lí của em bé:
+ Khát khao được sưởi ấm đến được ăn no và ngon.
+ Vui vầy xung quanh cây thông Nô-en.
+ Hồi tưởng về những lần đón giao thừa ngày trước khi bà nội còn sống.
+ Cảnh hai bà cháu cầm tay nhau cùng bay lên trời.
- Mộng tưởng gắn với thực tế: lò sưởi, ngỗng quay, cây thông.
- Mộng tưởng thuần túy là mộng tưởng: gặp lại người bà.
\=> Những mộng tưởng của cô bé bán diêm cũng là mộng tưởng chung của bất kì đứa trẻ nào cùng cảnh ngộ: muốn ấm no, hạnh phúc bên gia đình.
Câu 4
Video hướng dẫn giải
Trả lời câu 4 [trang 68 SGK Ngữ Văn 8 tập 1]
* Cảm nghĩ về cô bé bán diêm:
- Cô bé có hoàn cảnh đáng thương, tội nghiệp:
+ Sống trong cảnh thiếu thốn về vật chất lẫn tinh thần.
+ Phải bươn chải kiếm sống ngay từ khi còn rất nhỏ.
- Ước mơ của em thực tế, giản dị và hồn nhiên:
+ Mơ được ấm no, sum vầy bên gia đình.
+ Muốn được vui chơi đúng với lứa tuổi của em.
- Em bé tội nghiệp chết đói và chết rét ngoài đường.
* Đoạn kết truyện:
- Cảnh tượng cô bé bán diêm chết vì giá rét nhưng miệng vẫn mỉm cười - đây là sự tưởng tượng của tác giả, giảm bớt sự đau thương.
- Cái chết lúc này là sự cứu rỗi - hai bà cháu bay về chầu Thượng đế.
- Cái kết vừa có sự bi thương, vừa mang màu sắc cổ tích [phản ánh ước mơ, khát vọng được hạnh phúc, ấm no của con người và cũng là tư tưởng nhân đạo của tác giả].