Hãng hàng không truyền thống là gì

Thị trường hàng không Việt đang ở giai đoạn đặc biệt khi hành khách nhạy cảm với giá vé nhưng khắt khe về dịch vụ, đòi hỏi các hãng phải đưa ra chiến lược phù hợp để phát triển.

Giới thiệu sản phẩm - dịch vụ mới, nâng cấp quy trình mà vẫn cắt giảm được chi phí và giữ giá vé cạnh tranh là bài toán khó với các hãng hàng không truyền thống.

Qua rồi thời giá rẻ yếu tố “tối hậu”

Tại Việt Nam, thị trường hàng không dân dụng đang nhộn nhịp với 3 mô hình kinh doanh chính: Hàng không truyền thống [FSC], hàng không chi phí thấp [LCC] và hàng không hybrid. Ở bình diện giá vé, FSC bán giá cao nhất, LCC thấp nhất và hybrid hoạt động ở khoảng giữa.

Mô hình hàng không truyền thống vốn có thế mạnh về phục vụ và dịch vụ - yếu tố tối hậu mà cả LCC và hybrid khó có được. Song những thay đổi từ LCC và mô hình hybrid cũng đang khiến các hãng FSC phải thích nghi bằng việc mở rộng khách hàng tới phân khúc bình dân, bên cạnh việc nâng cấp chất lượng dịch vụ, theo một nghiên cứu của Đại học Kinh tế Bucharest [Romania].

Theo Sabre.com, một số hãng FSC nổi tiếng đã thành lập các công ty con chuyên kinh doanh theo mô hình hybrid để cạnh tranh trực tiếp với LCC.

Tại Việt Nam, xét về chiến lược vận hành mô hình truyền thống, Vietnam Airlines Group là thương hiệu đang có các sản phẩm bao phủ đa dạng phân khúc khách hàng. Bên cạnh việc phối hợp triển khai thương hiệu kép với Jetstar Pacific để phục vụ phân khúc giá rẻ, hoạt động kinh doanh của Vietnam Airlines chủ yếu tập trung vào phát triển các dịch vụ trung và cao cấp theo tiêu chuẩn 4 sao Skytrax. Hoạt động này nhằm tạo ra các dịch vụ khác biệt mà các đối thủ LCC và hybrid khó có được.

Hàng không 4 sao trở lên - “hàng hiếm” ở châu Á

Vietnam Airlines với chiến lược về lộ trình hàng không 4 sao - tiệm cận 5 sao đang chứng tỏ vị thế đáng kể tại thị trường Việt Nam cũng như khu vực, khi có chất lượng tương đương với nhiều hãng hàng không lớn, theo Skytrax đánh giá.

Là một trong 10 hãng hàng không truyền thống được gắn 4 sao trở lên tại châu Á, Vietnam Airlines đang cho thấy sự thành công của hãng bay khi liên tục báo lãi lớn trong hoạt động kinh doanh chính.

Năm 2018, hãng thực hiện an toàn hơn 141.300 chuyến bay, vận chuyển 21,9 triệu lượt khách. Doanh thu cả năm của công ty mẹ đạt hơn 73.000 tỷ đồng, với gần 2.500 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế. Quý I năm nay, công ty mẹ Vietnam Airlines tiếp tục phát triển đạt hơn 19.300 tỷ đồng doanh thu và gần 1.300 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế, tăng 36,6% so với cùng kỳ.

Trong đó, nguồn doanh thu từ phân khúc trung bình và cao là lợi thế cạnh tranh nổi bật của Vietnam Airlines nhờ dịch vụ chất lượng 4 sao. Với việc chiếm đến 81% thị phần khách hàng doanh thu cao, nguồn khách này đã mang lại tăng trưởng 7% cho doanh nghiệp trong 5 năm [2013-2018].

Xác định mục tiêu nắm giữ và mở rộng thị phần khách doanh thu trung bình và cao, Vietnam Airlines chủ động đưa ra các cải tiến về dịch vụ để nâng cao trải nghiệm của hành khách. Những điểm mạnh được ưa chuộng của hãng như ghế hạng thương gia có chức năng ngả hoàn toàn thành giường nằm, hay hệ thống giải trí không dây trên máy bay.

Năm vừa qua, Vietnam Airlines tập trung phát triển các hình thức làm thủ tục hàng không tiện lợi, vừa nâng cao trải nghiệm của hành khách, vừa giảm áp lực hạ tầng cho sân bay. Trong đó, nổi bật là dịch vụ làm thủ tục qua điện thoại và quầy làm thủ tục dành riêng cho gia đình có người cao tuổi, trẻ em lần đầu có mặt tại Việt Nam.

Vietnam Airlines cũng học hỏi các hãng hàng không có chất lượng dịch vụ hàng đầu thế giới như Singapore Airlines, Air France, Etihad, Emirates… để ra mắt dịch vụ “Chào đón và đưa dẫn ưu tiên” [Meet and Greet], đem đến cho hành khách trải nghiệm dịch vụ mặt đất thuận tiện.

Năm nay, hãng sẽ đẩy mạnh áp dụng công nghệ 4.0 vào các lĩnh vực phục vụ mặt đất và trên không như ra mắt hình thức làm thủ tục lên máy bay mới, phát triển ứng dụng di động, triển khai lắp đặt Internet trên máy bay... Đồng thời, ẩm thực trên chuyến bay cũng là điểm nhấn với chuỗi món ăn chuẩn bị ra mắt do Đại sứ Ẩm thực Luke Nguyễn sáng tạo.

Cùng với đó, hãng dự kiến thay thế các sản phẩm không thân thiện với môi trường thông qua quy cách đóng gói vật tư vật phẩm, thay ống hút nhựa bằng ống hút giấy, nghiên cứu dao thìa dĩa nhựa dùng một lần bằng các sản phẩm có thể tái chế…

Trong bối cảnh người dân yêu cầu khắt khe cả về giá thành và chất lượng dịch vụ, song vẫn sẵn sàng “chi đậm” nếu trải nghiệm xứng đáng, các hãng hàng không truyền thống vẫn còn rất nhiều cơ hội để phát triển dù phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ hybrid và LCC. Nhờ dịch vụ đầy đủ, tiện nghi, mô hình hàng không FSC với chất lượng dịch vụ và trải nghiệm bay “đáng đồng tiền bát gạo” sẽ tiếp tục nắm giữ vị thế riêng.

Các hãng hàng không giá rẻ với các hãng hàng không truyền thống có sự khácbiệt lớn về cấu trúc chi phí, cung cấp sản phẩm và giá của sản phẩm. Sự khác biệtnày xuất phát từ chính nguyên tắc hoạt động của các hãng. Vì vậy, ở đây Khóa luậnphân tích nguyên tắc hoạt động của hai loại hình vận tải hàng không này để rút rađiểm khác biệt giữa chúng.a] Các hãng hàng không truyền thốngCác hãng hàng không truyền thống có khả năng cung cấp đầy đủ các loại dịchvụ cho khách hàng, cho phép khách hàng có thể đi đến rất nhiều nơi trên thế giớivới thời gian vận chuyển nhanh nhất. Để làm được điều này, các hãng hàng khôngtruyền thống cần có một mạng lưới logic dựa trên những nguyên tắc sau: Mạng bay của các hãng này có cấu trúc xoay quanh một hoặc nhiều trungtâm trung chuyển. Giữa các hãng hàng không truyền thống có sự liên minh hoặc dưới các hìnhthức khác như hợp tác, liên danh, liên doanh… Các hãng áp dụng chính sách giá linh hoạt cho từng đối tượng khách hàng. Các hãng hàng không truyền thống có hệ thống vận hành Yield Management- YM một hình thức của quản trị doanh thu hiệu qủa. Các hãng này luôn tăng cường các dịch vụ nhằm lôi kéo khách hàng, duy trìmối quan hệ với khách hàng thường xuyên.b] Các hãng hàng không giá rẻĐối với các hãng hàng không giá rẻ, đối tượng khách hàng chủ yếu của họ lànhững người chỉ quan tâm đến việc di chuyển từ địa điểm này tới địa điểm kia vớithời gian di chuyển nhanh và chi phí thấp nhất có thể mà không quan tâm đến cáctiện nghi sang trọng đầy đủ khi bay. Mô hình hoạt động của các hãng hàng khônggiá rẻ như đã trình bày ở mục “3. Mô hình kinh doanh” bên trên.c] So sánh nguyên tắc hoạt động giữa các hãng hàng không giá rẻ và các hãnghàng không truyền thống26Để phân biệt rõ ràng hơn về nguyên tắc hoạt động giữa các hãng hàng khônggiá rẻ và các hãng hàng không truyền thống, Khóa luận sẽ phân tích cụ thể sự khácbiệt trong một số hoạt động cơ bản của các hãng này, hai đặc điểm lớn là sản phẩmvà hệ thống quản lý. Sự khác biệt về sản phẩmThứ nhất, giá bán của sản phẩm hàng không giá rẻ và hàng không truyền thốngcó sự chênh lệch rất lớn. Đối với các hãng hàng không giá rẻ, mức giá rất thấp vàthường chỉ có một loại dành cho tất cả khách hàng, các mức giá chỉ thay đổi theothời gian khách hàng mua sớm hay muộn. Các hãng này thường không đưa ra hạnchế về điều kiện mua vé, đồng thời áp dụng hệ thống YM đơn giản, nhằm tăng hệsố sử dụng ghế. Trong khi đó, các hãng hàng không truyền thống lại có rất nhiềuloại giá nhằm đáp ứng nhu cầu của nhiều đối tượng khách hàng khác nhau, đồngthời xây dựng hệ thống YM công phu và phức tạp.Thứ hai, đối tượng khách hàng chính của các hãng này cũng rất khác nhau.Trong khi hàng không giá rẻ tập trung vào khai thác tối đa đối tượng khách hàngkhông có thu nhập cao, muốn tìm một phương tiện chuyên chở nhanh với giá rẻ thìkhách hàng chính của các hãng hàng không truyền thống lại chủ yếu là kháchthương gia và khách du lịch.Thứ ba, dịch vụ các hãng hàng không cung cấp cho khách hàng cũng có nhiềuđặc điểm khác biệt. Ngoài sản phẩm cốt lõi của ngành hàng không là sự chuyên chởhành khách thì các dịch vụ kèm theo của các hãng hàng không truyền thống và hàngkhông giá rẻ có sự phân biệt rõ ràng. Đối với dịch vụ mặt đất, các hãng hàng khônggiá rẻ không áp dụng chính sách khách hàng thường xuyên và không tính điểmtương ứng cho chặng bay của khách hàng. Ngược lại, các hãng hàng không truyềnthống lại có cả hệ thống phòng chờ cho mọi đối tượng khách hàng với nhiều dịch vụmặt đất kèm theo. Các hãng hàng không truyền thống áp dụng chương trình kháchhàng thường xuyên, các chương trình này duy trì mối quan hệ với các doanh27nghiệp, khách hàng lớn, đồng thời có chính sách tính điểm tương ứng cho chặngbay của khách hàng, thông qua đó có những chính sách ưu đãi cho khách hàng trungthành với hãng.Đối với dịch vụ trên không, các hãng hàng không giá rẻ thường chỉ cung cấp vémột chiều, trên máy bay chỉ có một cabin, một hạng ghế, đồng thời các hãng nàykhông phân bổ số ghế, không cung cấp miễn phí các dịch vụ kèm theo trên máy baynhư đồ ăn, uống, báo, tạp chí… Khi khách hàng có nhu cầu dùng đồ ăn nhẹ hoặc đồuống trên máy bay sẽ phải trả tiền, các dịch vụ còn lại không được cung cấp. Trongkhi đó, các hãng hàng không truyền thống cung cấp cả giá vé một chiều và khứ hồi,cho tất cả các hành trình. Trên máy bay của các hãng này thường chia ra làm bacabin dành cho các hạng ghế khác nhau, có số ghế cho mỗi khách hàng. Trên cácchuyến bay đường dài, các hãng này có phục vụ bữa ăn, đồ uống cùng các dịch vụmiễn phí khác như báo tạp chí… Hơn nữa, các hãng này có rất nhiều dạng dịch vụkhác nhau nhằm đáp ứng nhu cầu của từng đối tượng khách hàng.Cuối cùng, về hệ thống phân phối, trong các hãng hàng không giá rẻ có rất íthoặc hầu như không tồn tại hình thức bán vé qua các đại lý. Hình thức bán vé chủyếu là bán vé trực tiếp qua điện thoại và qua Internet. Các hãng này không in vé màsử dụng vé điện tử. Ngược lại các hãng hàng không truyền thống sử dụng tất cả cáckênh phân phối, nhưng chủ yếu là qua hệ thống phòng vé và đại lý, bán vé trực tiếpđược sử dụng rất ít. Sự khác biệt về hệ thống quản lýThứ nhất, về mạng bay, các hãng hàng không giá rẻ có mạng bay mỏng, đườngbay ngắn [khoảng dưới 800 km hoặc 4h bay], thường chỉ có các đường bay “pointto point” [từ điểm này tới điểm kia]. Còn các hãng hàng không truyền thống cómạng bay rất rộng, cho phép bay đến nhiều nơi trên trái đất do các hãng này cónhiều trung tâm trung chuyển và có liên minh, liên kết với nhau. Đường bay của cáchãng này bao gồm cả đường bay dài và đường bay ngắn.28Thứ hai, về việc sử dụng sân bay, để tiết kiệm chi phí, các hãng hàng không giárẻ thường sử dụng các sân bay phụ hoặc những sân bay ít bị tắc nghẽn, xa trungtâm. Ngược lại, các hãng hàng không truyền thống hầu hết sử dụng những sân baylớn, ở vị trí trung tâm.Thứ ba, về đội bay, các hãng hàng không giá rẻ chủ yếu sử dụng một loạtmáy bay, hiện nay loại máy bay được sử dụng nhiều nhất là B737. Đội bay của cáchãng này có tuổi thọ trung bình cao, đồng thời hệ số sử dụng máy bay cũng lớn[hơn 11h/ngày] và không có trung tâm trung chuyển. Mật độ ghế trên máy bay dầy[149 ghế đối với máy bay B737] khoảng cách giữa các ghế hẹp. Đối với các hãnghàng không truyền thống, đội bay rất đa dạng. Các hãng này sử dụng rất nhiều loạimáy bay khác nhau và tối ưu hóa sử dụng máy bay thông qua trung tâm trungchuyển.Cuối cùng, về quản lý nhân sự, các hãng hàng không giá rẻ có cơ cấu quản lýnhân sự gọn nhẹ, đơn giản. Các hãng này trả lương theo thỏa thuận và theo kết quảsản xuất kinh doanh. Còn các hãng hàng không truyền thống quản lý nhân sự theophân phối truyền thống, có nhiều hệ thống thông tin và chịu nhiều chi phí dịch vụ.7. Chiến lƣợc Marketing của sản phẩm hàng không giá rẻ tại một số doanhnghiệp điển hình trên thế giớia] Southwest AirlinesSouthwest Airlines, một hãng hàng không của Mỹ do Rollin King and HerbKelleher sáng lập năm 1971, đã đưa ra những khái niệm đầu tiên về hãng hàngkhông giá rẻ chỉ với ba chiếc B737. Kết thúc năm 2007, Southwest Airlines đạt mứcdoanh thu kỷ lục – 11,2 tỷ USD, tăng 20% so với năm trước đó, với mức lãi 499triệu USD.Hình 3. Mạng bay của Southwest Airlines29Nguồn: www.southwest.com37 năm hoạt động thì 35 năm liên tiếp Southwest Airlines thu được lợi nhuận,kể cả thời kì ngành hàng không thế giới gặp khó khăn nhất [2001-2006], hàng loạtcác hãng hàng không lớn của Mỹ đứng bên bờ vực phá sản nhưng SouthwestAirlines vẫn tăng trưởng, lượng khách vận chuyển và doanh thu năm sau luôn caohơn năm trước.Ngày nay, Southwest Airlines là hãng hàng không lớn nhất nước Mỹ bởi sốlượng hành khách, cũng là hãng hàng không lớn nhất thế giới với số lượng kháchhàng đông nhất. Đây cũng là hãng hàng không lớn thứ 4 của nước Mỹ về doanh thu.Trong cả một giai đoạn dài, nền kinh tế thế giới đã phải trải qua nhiều cuộckhủng hoảng tác động không nhỏ đến ngành công nghiệp vận tải hàng không. Ngaycả trong nửa đầu của thập niên đầu tiên thế kỷ 21 này, ngành hàng không, đặc biệtlà hàng không Mỹ đã trải qua một cơn sóng gió. Không ít hãng hàng không lớn đãlâm vào tình trạng phá sản hoặc chí ít cũng là thua lỗ triền miên. Con đường đi lêncủa nhiều hãng hàng không lớn của Mỹ vẫn còn trong trạng thái mờ mịt. Trong bốicảnh đó, những kết quả mà Southwest Airlines đạt được thật sự có một ý nghĩa to30