Bài tập phương pháp tính số chênh lệch năm 2024
|
Trong phương pháp chi phí tiêu chuẩn (Standard Costing), chênh lệch chi phí là sự chênh lệch giữa chi phí tiêu chuẩn và chi phí thực tế phát sinh từ khối lượng sản xuất. Show Lưu ý:
2. Các thành phần chênh lệchVì những sự chênh lệch đều đóng góp vào sự đánh giá về hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nên việc đánh giá chênh lệch rất quan trọng. Thêm nữa, ta không thể đánh giá được bộ phận nào đang hoạt động không tốt để gây ra chênh lệch chỉ đơn giản qua việc nhìn vào con số chênh lệch tổng thể. Vì vậy ta phải phân tích chênh lệch tổng thể thành các chênh lệch thành phần nhỏ hơn. Các chênh lệch thành phần bao gồm 5 loại chính:
Với mỗi loại chênh lệch lại bao gồm những thành phần nhỏ hơn, cụ thể như sau: Question A company produces and sells one product only, the Thing, the standard cost for one unit being as follows. $ Direct material A – 10 kilograms at $20 per kg 200 Direct material B – 5 litres at $6 per litre 30 Direct wages – 5 hours at $6 per hour 30 Fixed production overhead 50 Total standard cost 310 The fixed overhead included in the standard cost is based on an expected monthly output of 900 units. Fixed production overhead is absorbed on the basis of direct labour hours. During April the actual results were as follows. Production 800 units Material A 7,800 kg used, costing $159,900 Material B 4,300 litres used, costing $23,650 Direct wages 4,200 hours worked for $24,150 Fixed production overhead $47,000 Required (a) Calculate price and usage variances for each material. (b) Calculate labour rate and efficiency variances. (c) Calculate fixed production overhead expenditure and volume variances and then subdivide the volume variance. Giải: (a) Chênh lệch giá thành – NVL A Tính khối lượng NVL thực tế mua vào hoặc sử dụng trong kì và so sánh giá mua NVL thực tế với giá tiêu chuẩn của khối lượng NVL đó. $ Giá tiêu chuẩn của 7,800 kg NVL (x $20) 156,000 Giá thực tế của 7,800 kg NVL 159,900 Chênh lệch giá thành 3,900 (A) Chênh lệch này là bất lợi vì giá mua vào cao hơn tiêu chuẩn nên tốn nhiều chi phí hơn. Chênh lệch sử dụng NVL – NVL A Tính khối lượng sản phẩm thực tế sản xuất và so sánh khối lượng NVL sử dụng thực tế đã sử dụng và khối lượng NVL tiêu chuẩn để sản xuất ra lượng đầu ra đó. Chênh lệch sử dụng NVL sẽ được chuyển đổi thành giá trị tiền tệ theo giá tiêu chuẩn trên một đơn vị NVL. NVL tiêu chuẩn để sản xuất 800 đơn vị 8,000 kg NVL thực tế đã sử dụng 7,800 kg Chênh lệch sử dụng NVL tính theo kg 200 (F) Nhân với giá thành tiêu chuẩn trên 1 kg x $20 Tổng chênh lệch sử dụng NVL $54,000 (F) Chênh lệch này là có lợi vì quá trình sản xuất tiêu tốn ít NVL hơn tiêu chuẩn. Chênh lệch giá thành – NVL B Tương tự như A, ta có: $ Giá tiêu chuẩn của 4,300 lít NVL (x $6) 25,800 Giá thực tế của 4,300 lít NVL 23,650 Chênh lệch giá thành 2,150 (F) Chênh lệch này là có lợi vì giá mua vào thấp hơn tiêu chuẩn nên tốn ít chi phí hơn. Chênh lệch sử dụng NVL – NVL B Tương tự như A, ta có: NVL tiêu chuẩn để sản xuất 800 đơn vị 4,000 lít NVL thực tế đã sử dụng 4,300 kg Chênh lệch sử dụng NVL tính theo lít 300 (A) Nhân với giá thành tiêu chuẩn trên 1 lít x $6 Tổng chênh lệch sử dụng NVL $1,800 (A) Chênh lệch này là bất lợi vì quá trình sản xuất tiêu tốn nhiều NVL hơn tiêu chuẩn. (b) Chênh lệch mức chi trả nhân công Tính số giờ làm việc được trả lương của nhân công, và so sánh chi phí lương thực tế và mức chi trả tiêu chuẩn trên số giờ làm việc đó. $ Mức chi trả tiêu chuẩn trên 4,200 giờ (x $20) 25,200 Chi phí lương thực tế của 4,200 giờ 24,150 Chênh lệch mức chi trả 1,050 (F) Chênh lệch này là có lợi vì chi phí lương thực tế nhỏ hơn mức chi trả tiêu chuẩn. Chênh lệch hiệu quả nhân công Tính khối lượng sản phẩm thực tế sản xuất và so sánh thời gian thực tế sản xuất và thời gian tiêu chuẩn để sản xuất khối lượng sản phẩm đầu ra đó. Chênh lệch hiệu quả nhân công sẽ được chuyển đổi thành giá trị tiền tệ theo mức chi trả nhân công tiêu chuẩn trên một đơn vị giờ lao động. Thời gian tiêu chuẩn để sản xuất 800 đơn vị 4,000 h Thời gian thực tế 4,200 h Chênh lệch hiệu quả nhân công tính theo giờ lao động 200 (A) Nhân với mức chi trả tiêu chuẩn trên 1 giờ lao động x $6 Tổng chênh lệch hiệu quả nhân công $1,200 (A) Chênh lệch này là bất lợi vì quá trình sản xuất tốn nhiều thời gian hơn tiêu chuẩn. (c) Chênh lệch chi tiêu cho chi phí SX chung cố định Đây là mức chênh lệch giữa chi phí cố định theo dự toán và trên thực tế phát sinh. $ Chi phí cố định theo dự toán ($50 x 900) 45,000 Chi phí cố định phát sinh thực tế 47,000 Chênh lệch chi phí SX chung cố định 2,000 (A) Chênh lệch này là bất lợi vì chi phí phát sinh thực tế lớn hơn chi phí theo dự toán. Chênh lệch sản lượng cho chi phí SX chung cố định Đây là mức chênh lệch giữa sản lượng sản xuất theo dự toán và trên thực tế, nhân với chi phí SX chung tiêu chuẩn trên 1 đơn vị sản phẩm. Lưu ý:
900 đ/v Sản lượng sản xuất trên thực tế tính trên chi phí SX chung cố định tiêu chuẩn 800 đ/v Chênh lệch sản lượng sản xuất tính theo đơn vị sản phẩm 100 đ/v (A) Nhân với chi phí SX chung cố định tiêu chuẩn x $50 Tổng chênh lệch sản lượng sản xuất $5,000 (A) Chênh lệch này là bất lợi vì mặc dù tốn ít chi phí hơn (các chỉ số khác thì kết quả này sẽ là có lợi) nhưng lại sản xuất được ít sản phẩm hơn => dẫn đến chi phí Overhead phân bổ trên từng sản phẩm sẽ nhiều hơn. Lưu ý: Nếu Fixed Production OH được phân bổ theo số giờ làm việc, thì chênh lệch sản lượng có thể được chia làm 2 loại chênh lệch khác. Đó là chênh lệch năng suất theo sản lượng và chênh lệch hiệu quả theo sản lượng. Ta có: Fixed overhead Efficiency variance + Capacity variance = Volume variance Chênh lệch năng suất theo sản lượng chi phí SX chung cố định Là sự chênh lệch của chi phí SX chung cố định dựa trên ảnh hưởng từ sự chênh lệch giữa số giờ làm việc theo dự toán và số giờ làm việc thực tế, nhân với OAR per hour Số giờ làm việc theo dự toán 4,500 h Số giờ làm việc thực tế 4,200 h Chênh lệch năng suất theo sản lượng tính theo giờ lao động 300 h (A) Nhân với OAR per hour ($50 : 5) x $10 Tổng chênh lệch năng suất theo sản lượng $3,000 (A) Chênh lệch này là bất lợi vì mặc dù tốn ít chi phí hơn (các chỉ số khác thì kết quả này sẽ là có lợi) nhưng vì làm việc ít hơn nên sản xuất được ít sản phẩm hơn => dẫn đến chi phí Overhead phân bổ trên từng sản phẩm sẽ nhiều hơn. Chênh lệch hiệu quả theo sản lượng chi phí SX chung cố định Là sự chênh lệch của chi phí SX chung cố định dựa trên ảnh hưởng từ sự chênh lệch giữa số giờ làm việc tiêu chuẩn cho một quá trình sản xuất và số giờ làm việc thực tế phát sinh cho quá trình đó Thời gian tiêu chuẩn để sản xuất 800 đơn vị 4,000 h Thời gian thực tế 4,200 h Chênh lệch hiệu quả theo sản lượng tính theo giờ lao động 200 h (A) Nhân với OAR per hour x $10 Tổng chênh lệch hiệu quả theo sản lượng $2,000 (A) Chênh lệch này là bất lợi vì tốn nhiều thời gian hơn tiêu chuẩn để sản xuất ra sản phẩm. 3. Nguyên nhân phát sinh chênh lệchChênh lệch (Variances) Có lợi (Favourable) Bất lợi (Adverse) Giá thành NVL - Material price - Những khoản chiết khấu không dự đoán trước - Mua hàng cẩn thận chọn lọc kỹ càng hơn - Thay đổi tiêu chuẩn nguyên vật liệu - Giá thành nguyên vật liệu tăng - Mua hàng thiếu chọn lọc - Thay đổi tiêu chuẩn nguyên vật liệu Sử dụng NVL - Material usage - Chất lượng NVL được sử dụng cao hơn mức tiêu chuẩn - Sử dụng NVL hiệu quả hơn - Gặp lỗi trong quá trình phân bổ NVL đến các quy trình sản xuất, có thể phân bổ ít dẫn đến ít chi phí NVL hơn - NVL bị lỗi, hư hỏng - Sử dụng NVL dư thừa, lãng phí - NVL bị hao hụt do trộm cắp - Kiểm soát chất lượng NVL chặt hơn - Gặp lỗi trong quá trình phân bổ NVL đến các quy trình sản xuất, có thể phân bổ quá mức dẫn đến tốn kém nhiều chi phí NVL hơn Mức chi trả nhân công - Labour rate - Sử dụng nhân công với mức chi trả thấp hơn so với tiêu chuẩn - Chi phí lương bổng gia tăng Thời gian rảnh rỗi - Idle time (Lưu ý: thường Idle time sẽ là Adverse) - Có khả năng xảy ra thời gian rảnh rỗi có lợi nếu nó đã được tính trước vào dự toán - Hư hỏng máy móc - NVL không có sẵn để vận hành sản xuất - Công nhân bị ốm hoặc chấn thương Hiệu quả nhân công - Labour efficiency - Sản xuất đầu ra nhanh hơn dự kiến - Gặp lỗi trong quá trình phân bổ thời gian - Thời gian lãng phí do sản xuất lâu hơn mức tiêu chuẩn - Sản lượng đầu ra thấp hơn tiêu chuẩn - Gặp lỗi trong quá trình phân bổ thời gian Chi tiêu cho chi phí SX chung - Overhead expenditure - Tiết kiệm được chi phí phát sinh - Sử dụng các dịch vụ một cách tiết kiệm hơn - Chi phí dịch vụ tăng - Sử dụng thừa dịch vụ - Thay đổi loại dịch vụ sử dụng Sản lượng cho chi phí SX chung - Overhead volume - Sản lượng thực tế nhiều hơn dự toán, nên dù chi phí tổng thể cao hơn nhưng chi phí trên 1 sản phẩm sẽ nhỏ hơn - Sản lượng thực tế ít hơn dự toán, nên dù chi phí tổng thể thấp hơn nhưng chi phí trên 1 sản phẩm sẽ lớn hơn Hiệu suất cho chi phí SX chung cố định - Fixed overhead capacity - Công nhân làm việc nhiều giờ hơn nên sản lượng thực tế nhiều hơn dự toán, nên dù chi phí tổng thể cao hơn nhưng chi phí trên 1 sản phẩm sẽ nhỏ hơn - Công nhân làm việc ít giờ hơn nên sản lượng thực tế ít hơn dự toán, nên dù chi phí tổng thể thấp hơn nhưng chi phí trên 1 sản phẩm sẽ lớn hơn Giá bán - Selling price - Sản phẩm bị tăng giá bất ngờ - Sản phẩm bị giảm giá bất ngờ Chênh lệch khối lượng bán hàng - Sales volume - Tăng nhu cầu mua hàng - Giảm nhu cầu mua hàng - Gặp khó khăn trong khâu sản xuất 4. Điều tra các chênh lệchĐôi khi phân tích những chênh lệch sẽ đem lại những cách giải quyết vấn đề cho doanh nghiệp. Tuy nhiên trong một số trường hợp việc điều tra các chênh lệch lại khiến DN gặp bất lợi hơn. Thế nên ta cần đánh giá xem những yếu tố gì là cần thiết để khiến DN quyết định điều tra về các chênh lệch. Yếu tố Giải thích Tính trọng yếu - Materiality Những chênh lệch nhỏ mà không quá quan trọng nhưng để điều tra ra chúng thì tốn thời gian nên việc điều tra là không cần thiết Khả năng kiểm soát - Controllability Chỉ nên điều tra về các chênh lệch trong tầm kiểm soát của doanh nghiệp Tiêu chuẩn đang được sử dụng - Standard-being-used type - Nếu doanh nghiệp sử dụng một tiêu chuẩn quá hoàn hảo thì các chênh lệch sẽ luôn là bất lợi - Tương tự, nếu doanh nghiệp sử dụng một tiêu chuẩn quá bình thường thì các chênh lệch sẽ thường là có lợi Chênh lệch có xu hướng - Variance trend Các chênh lệch dù nhỏ nhưng nếu xảy ra một cách đều đặn liên tục thì cần phải chú ý Sự phụ thuộc lẫn nhau của các chênh lệch - Interdependence between variances Hai chênh lệch phụ thuộc lẫn nhau khi một trong hai là chênh lệch có lợi thì chênh lệch còn lại sẽ là bất lợi Chi phí điều tra chênh lệch - Costs of investigation Cần được so sánh với các lợi ích nhận được khi giải quyết được vấn đề gây ra bởi chênh lệch đó Sau khi quyết định được sẽ điều tra các chênh lệch, doanh nghiệp sẽ sử dụng các phương pháp như sau: Phương pháp Giải thích Rule of thumb model - quy tắc ngón tay cái Đưa ra một giới hạn mà khi các chênh lệch nằm trong giới hạn đó thì sẽ được coi là không trọng yếu và có thể bỏ qua Mô hình ý nghĩa thống kê - Statistical significance model Sử dụng những dữ liệu từ quá khứ để tính toán và đo lường số trung bình cộng kỳ vọng và độ lệch chuẩn kỳ vọng Biểu đồ kiểm soát thống kê - Statistical control charts Là công cụ để phân biệt các biến động do các nguyên nhân đặc biệt cần được nhận biết, điều tra và kiểm soát gây ra với những thay đổi ngẫu nhiên vốn có của quá trình. II. Báo cáo hoạt động - Operating statementBáo cáo hoạt động là một bản báo cáo thường niên dành cho các nhà quản trị, nhằm mục đích so sánh chi phí và doanh thu thực tế với những con số theo dự toán và tính toán những chênh lệch. Ta cùng phân tích qua ví dụ sau: A company manufactures one product, and the entire product is sold as soon as it is produced. There are no opening or closing inventories and work in progress is negligible. The company operates a standard costing system and analysis of variances is made every month. The standard cost card for the product, a widget, is as follows. STANDARD COST CARD – WIDGET Direct wages 2 hours at $2.00 per hour 4.00 Variable overheads 2 hours at $0.30 per hour 0.60 Fixed overhead 2 hours at $3.70 per hour 7.40 Standard cost 14.00 Standard profit 6.00 Standing selling price 20.00 Budgeted output for January was 5,100 units. Actual results for January were as follows. Production of 4,850 units was sold for $95,600 Materials consumed in production amounted to 2,300 kilos at a total cost of $9,800 Labour hours paid for amounted to 8,500 hours at a cost of $16,800 Actual operating hours amounted to 8,000 hours Variable overheads amounted to $2,600 Fixed overheads amounted to $42,300 Required Calculate all variances and prepare an operating statement for January. Hướng dẫn giải: Các bước tính toán variances tương tự như ở trên. Ta sẽ tính được các con số như sau: Material price variance: 600 (A) Material usage variance in $: 500 (F) Labour rate variance: 200 (F) Labour efficiency variance in $: $3,400 (F) Idle time variance 500 hours (A) x $2: $1,000 (A) Variable overhead expenditure variance: 200 (A) Variable overhead efficiency variance is the same as the labour efficiency variance: 1,700 hours (F) x $0.30 per hour = $510 (F) Fixed overhead expenditure variance: 4,560 (A) Fixed overhead volume variance: 1,850 (A) Selling price variance: 1,400 (A) Sales volume variance in $: $1,500 (A) OPERATING STATEMENT FOR JANUARY $ $ Budgeted profit 30,600 Sales variances: price 1,400 (A) Volume 1,500 (A) 2,900 (A) Actual sales minus the standard cost of sales 27,700 Cost variances (F) (A) $ $ Material price 600 Material usage 500 Labour rate 200 Labour efficiency 3,400 Labour idle time 1,000 Variable overhead expenditure 200 Variable overhead efficiency 510 Fixed overhead expenditure 4,560 Fixed overhead volume 1,8504,610 8,210 3,600 (A)Actual profit for January24,100Check $ $ Sales 95,600 Materials 9,800 Labour 16,800 Variable overhead 2,600 Fixed overhead 42,30071,500Actual profit24,100 III. Chênh lệch hỗn hợp NVL và chênh lệch lợi suất NVL (Materials mix and yield variances)Ta có: Material Usage Variance = Material mix variance + Material yield variance
Ví dụ: The standard material usage & cost of 19 kg of product X-Y: Material X: 8 kg at $20/kg Material Y: 12 kg at $25/kg The actual results: 1,850 kg of product X-Y were produced from 900 kg of material X and 1,100 kg of material Y. Required: Calculate mix variance & yield variance? Trước tiên ta sẽ tính Material usage variance để thấy rằng công thức bên trên là đúng. (1) Material usage variance: Material Standard usage of Actual Output (kg) Actual usage (kg) Variance (kg) Standard Cost ($/kg) Usage variance ($) X 1,850/19 * 8 = 779 (*) 900 121 (A) 20 2,420 (A) Y 1,850/19 * 12 = 1,168 (*) 1,100 68 (F) 25 1,700 (F) Total 1,947 2,000 720 (A) (*) Ta phải lấy 1,850 kg là tổng sản lượng thực tế chia cho 19 kg là khối lượng NVL tiêu chuẩn sử dụng để sản xuất ra một sản phẩm rồi nhân với tỉ lệ mix tiêu chuẩn của nguyên liệu X và nguyên liệu Y để tính ra số lượng nguyên liệu X, Y tiêu chuẩn mà đáng ra phải sử dụng để sản xuất ra 1,850 kg sản phẩm. (2) Mix Variance Chỉ số này chỉ xem xét ảnh hưởng do tỷ lệ trộn NVL, không xem xét ảnh hưởng khối lượng đầu vào và đầu ra. Material Actual usage of Standard mix (kg) Actual usage of Actual mix (kg) Mix Variance (kg) Standard Cost ($/kg) Mix variance ($) X 2,000 * 8/20 = 800 (*) 900 100 (A) 20 2,000 (A) Y 2,000 * 12/20 = 1,200 (*) 1,100 100 (F) 25 2,500 (F) Total 2,000 2,000 500 (F) (*) Ta phải lấy 2,000 kg là tổng NVL sử dụng thực tế (900 + 1,100) nhân với tỉ lệ mix tiêu chuẩn của nguyên liệu X và nguyên liệu Y (8 phần và 12 phần tương ứng) để tính ra số lượng nguyên liệu X, Y cần sử dụng theo tỷ lệ mix tiêu chuẩn trong 2,000 kg NVL đã sử dụng. (3) Yield Variance Ngược lại với Mix Variance, chỉ số này chỉ xem xét ảnh hưởng khối lượng đầu vào và đầu ra, không xem xét ảnh hưởng do tỷ lệ trộn NVL. Material Standard usage of Standard mix (kg) Actual usage of Standard mix (kg) Variance (kg) Standard Cost ($/kg) Yield variance ($) X 1,850/19 * 8 = 779 (*) 2,000 * 8/20 = 800 21 (A) 20 420 (A) Y 1,850/19 * 12 = 1,168 (*) 2,000 * 12/20 = 1,200 32 (A) 25 800 (A) Total 2,000 1,947 1,220 (A) (*) Ở đây ta giữ nguyên tỷ lệ mix X:Y là 8:12, tính số NVL sử dụng theo tiêu chuẩn dựa trên con số thực tế 1,850 kg sản phẩm, chia cho 19 kg NVL tiêu chuẩn cho một sản phẩm và nhân với tỷ lệ để tính được con số khối lượng đầu vào tiêu chuẩn của từng nguyên liệu \=> Qua 3 phép tính trên, ta có thể thấy Material usage variance ($720 A) = Mix variance ($500 F) + Yield variance ($1,220 A) Lưu ý:
IV. Chênh lệch doanh thu theo tỉ lệ phối hợp sản phẩm và chênh lệch doanh thu theo sự thay đổi sản lượng tiêu thụ (Sales mix and quantity variances)Ta có: Sales volume Variance = Sales mix variance + Sales quantity variance
Ví dụ: 2 sản phẩm X, Y được tiêu thụ theo sản lượng và lợi nhuận dự kiến như sau: Products Sales unit Sales Costs Profit Profit/unit X 400 $8,000 $6,000 $2,000 $5 Y 300 $12,000 $11,100 $900 $3 Sản lượng tiêu thụ thực tế là 280 sản phẩm X và 630 sản phẩm Y Yêu cầu: Tính Sales mix và Sales quantity variance? Trước tiên ta sẽ tính Sales volume variance để thấy rằng công thức bên trên là đúng. (1) Sales volume variance Product Standard sales Actual sales Variance (units) Standard profit ($/unit) Volume variance ($) X 400 280 120 (A) 5 600 (A) Y 300 630 330 (F) 3 990 (F) Total 700 910 390 (F) (2) Sales Mix variance Giống như Material mix, ta cũng chỉ xem xét ảnh hưởng do tỷ lệ trộn sản phẩm, không xem xét ảnh hưởng từ sản lượng tiêu thụ thực tế và dự kiến. Product Actual Sales of Standard mix (Units) Actual sales of Actual mix (Units) Mix variance (units) Standard profit ($/unit) Mix variance ($) X 910 * 400/700 = 520 280 240 (A) 5 1,200 (A) Y 910 * 300/700 = 390 630 240 (F) 3 720 (F) Total 910 910 480 (A) (3) Sales Quantity Variance Giống như Material yield, ta cũng chỉ xem xét ảnh hưởng từ sản lượng tiêu thụ thực tế và dự kiến, không xem xét ảnh hưởng do tỷ lệ trộn sản phẩm. |
